Eerst boden ze 300 euro in ruil voor het intrekken van de rechtszaak. José (76) zei nee. Vier maanden later bood de bank 4000 euro. Weer was het antwoord nee. En nu 6000.

José, de vader van een vriendin, is altijd kleine zelfstandige geweest. Zesduizend euro is veel geld als je moet rondkomen van een klein pensioentje. Toch weigert hij het op een akkoordje te gooien met de bank. Wat is er aan de hand?

José is opgelicht, want zo kun je het gerust noemen. Hij vertrouwde op de directeur van zijn bankfiliaal. En die maakte daar dankbaar misbruik van. „We hebben een mooi aanbod voor je”, zei de bankdirecteur tegen José. „We weten dat je nogal krap bij kas zit, en dit is een heel geschikt product voor je. Een creditcard met een vaste maandaflossing van maar 100 euro.”

Wat hij er niet bij zei, was dat José over uitgaven boven de 100 euro per maand 26 procent rente moest betalen. Zijn dochter Sonia laat een afschrift zien. De schuld is bijna 4000 euro. Vorige maand is deze gegroeid met 80 euro: geen uitgaven, alleen rente over de schuld. Dit ”financiële product” is bedoeld om nooit afgelost te worden.

Natuurlijk, José had de kleine letters moeten lezen. Maar de Spaanse bankmanagers weten heel goed dat financiële contracten zijn opgesteld in een taal die gewone mensen niet beheersen en dat ouderen vaak volledig vertrouwen op de bank waarbij ze hun hele leven klant zijn geweest. Als de dochter van José niet bij toeval een bankafschrift onder ogen was gekomen, was de kwestie nooit aan het licht gekomen.

Sonia is verontwaardigd. „Als je de bank een kopie van het contract vraagt, proberen ze je af te schepen”, zegt ze. „Ze weten dat ze een rechtszaak bijna zeker zullen verliezen. En zonder dat papier kun je niet naar de rechter stappen.” Uiteindelijk kregen ze toch het contract. Sonia en haar vader hebben de cijfers op een rijtje gezet: José heeft de voorbije jaren zo’n 18.000 euro aan woekerrente betaald. De bankmanagers weten dat ze fout zitten – anders hadden ze nooit geprobeerd om de zaak af te kopen.

En dat is nog niet alles. In Spanje kan de bank beslissen of en wanneer de vaste lasten zoals de gas- of lichtrekening van een klant betaald worden. Zo bepaalt de bank of iemand rood komt te staan – al is het maar voor even. En Caixabank, de bank van José, rekent voor roodstaan 35 euro per geval, los van de rente. Ook dat mag niet. In zes jaar had de bank zo 1500 euro ten onrechte van zijn rekening afgeschreven.

Vorig jaar maakte Caixabank 5,2 miljard euro winst. Ook voor de andere grootbanken was het feest. Volgens consumentenorganisaties zijn de praktijken waarvan José slachtoffer is geworden gemeengoed in het Spaanse bankwezen. Vooral bejaarden vormen een makkelijke prooi. Het is goed om dat te beseffen als de politieke leiders de sector weer eens roemen om zijn „efficiëntie.”