Archeoloog Eli Shukron: Wijzen namen mogelijk de balsem van Gilead mee
Op een onlangs gevonden amethisten zegelring blijkt een afbeelding te staan van een plant die de wijzen uit het Oosten mogelijk hebben meegebracht naar Jozef en Maria in Bethlehem. Op een boerderij bij de Dode Zee wordt de plant weer verbouwd.
De Israëlische archeoloog Eli Shukron heeft jarenlang voor de Israëlische Oudheidkundige Dienst gewerkt en opgravingen verricht rondom de Tempelberg. Shukron vond het violetkleurige, 1 centimeter lange stukje kwarts in de drainage van een weg die langs de Tempelberg liep. Het object dateert uit de tijd voor de verwoesting van de Tweede Tempel door de Romeinen in het jaar 70.
De schat kwam aan het licht toen vrijwilligers in Nationaal Park Emek Tzurim bezig waren met het schiften van archeologisch materiaal. Deze sorteerplaats ligt op ruim een kilometer ten noordoosten van de Tempelberg.
„Het ging om een kleine halfedelsteen, een amethist”, zegt Shukron. „De steen was bevestigd aan een ring. De eigenaar gebruikte die ring ook als stempel. Hij drukte de ring in een stukje klei of was om bijvoorbeeld iets te verzegelen wat hij van Jeruzalem naar Jericho wilde verzenden.”
Het is vooral de afbeelding op de steen die de archeoloog boeide. Hij zag een cirkelvormige tak op de ring. Het is een vrucht die lijkt op de persimmon, die ook bekendstaat onder de naam balsem. Ook was een duif te zien, iets wat mogelijk verwijst naar de tempel, waar Joden duiven offerden.
De historicus Flavius Josephus (ca. 37-101 na Christus) noemt de vrucht in zijn boeken. Hij schrijft dat de Romeinse generaal en politicus Marcus Antonius (83-30 voor Christus) persimmonboomgaarden die van koning Herodes waren geweest aan zijn geliefde Cleopatra VII, de koningin van Egypte (69-30 voor Christus), gaf.
Prof. Shua Amorai-Stark van de Kaye Academie in Beersjeva zegt dat tot nu toe de meeste zegels uit het einde van de periode van de Tweede Tempel die zijn ontdekt afbeeldingen hadden van bekende planten als wijnstokken, dadels en olijven. „Maar op deze zegelsteen ontdekten we onmiddellijk dat de vrucht afweek van de vruchten die we eerder hadden gezien.”
Amorai-Stark zegt dat als het inderdaad om de Bijbelse persimmon gaat, het waarschijnlijk is dat de eigenaar een niet onbemiddelde Jood was. „De productie en handel waren destijds stevig in handen van Joden die in de laagvlakte van de Dode Zee woonden. Ik veronderstel dat de eigenaar van de zegel een man was die een persimmonboomgaard had. Toen hij bij de kunstenaar kwam die de zegelring voor hem maakte, had hij mogelijk een tak van de persimmon meegenomen. De kunstenaar wist zo wat hij in de steen moest graveren.”
Archeoloog Shukron bezocht na de vondst van het steentje de Balm of Gilead Farm bij kibboets Almog bij de Dode Zee. De afbeelding op de steen lijkt namelijk precies op de vrucht die Guy Erlich verbouwt en die hij ”balsem van Gilead” noemt. Shukron: „Dit was verbazingwekkend. Ik keek naar de zegelring, ging naar het veld en het blijkt dat de vrucht er net zo uitziet.”
Kan het zijn dat de wijzen uit de Oosten deze balsem meenamen toen zij Jozef en Maria bezochten in Bethlehem?
Shukron: „Natuurlijk is dat mogelijk. Het kan zijn dat de wijzen hier de balsem kochten. De balsem werd gebruikt in de tempel en om er koningen mee te zalven. De mensen konden er ook parfum of medicijnen mee maken. Het ging om iets zeer kostbaars. En nu kunnen we de hele plant weer zien: de stam, de takken, alles. Net zoals deze er 2000 jaar geleden uitzag.”
Hoe kunnen we er zeker van zijn dat de Bijbelse balsemplant is afgebeeld op de amethist en dat deze door Erlich wordt verbouwd? Kan het niet gaan om een andere plant die hier toevallig groeide?
„Ik was hier 2000 jaar geleden niet. Ik probeer de waarheid te achterhalen. Archeologen hebben duizenden zegels uit de Romeinse tijd gevonden. Sommige hebben afbeeldingen van een boom. Maar deze boom is nooit eerder op een zegel gezien. We vroegen ons af: Om welke boom kan het gaan? Toen zagen we dat deze lijkt op de balsem van Gilead. We kwamen bij Guy Erlich en we zagen dat zijn boom lijkt op de boom die op de zegel is afgebeeld.”
Zijn er andere bronnen die beschrijven hoe de balsem van Gilead eruitzag?
„Andere bronnen beschrijven niet hoe de plant eruitzag. Vandaag zijn er wel Arabische bronnen die de plant beschrijven. Maar in de oudheid kwam de balsem van Gilead hier voor en je moest ervoor naar Jericho en Engedi.”
