Dat de besmettingscijfers snel omlaag moeten, is duidelijk. De ziekenhuizen naderen de grenzen van hun kunnen. Al zeggen deskundigen dat het nog te vroeg is om te roepen dat het zwarte scenario zeer nabij is, iedereen kan op zijn vingers narekenen dat de situatie volledig uit de hand loopt als de cijfers dagen- of wekenlang op het huidige niveau blijven liggen. Er moet dus een keerpunt komen.

De oproep van de regering blijkt ook noodzakelijk. Weliswaar is er een deel van de samenleving dat de ernst van de situatie beseft. Dat er de laatste week tijdens de dagelijkse spitsuren nauwelijks files zijn, is een bewijs dat de oproep om thuis te werken serieus wordt genomen.

Maar er is ook een groep die er (veel) te weinig rekening mee houdt. Volgens het Outbreak Management Team houdt nauwelijks de helft van de mensen zich echt aan de basisregels. Sommigen doen dat niet uit slordigheid, anderen houden zich bewust niet aan de voorschriften. Ook de demonstraties van de achterliggende dagen maken dat duidelijk.

Te vrezen valt dat deze laatste groep zich niets gelegen laat liggen aan de laatste waarschuwing van de regering. Zij beseffen echter niet dat zij daarmee medeverantwoordelijk zijn voor de explosie van besmettingen. En zelfs al zouden weinig demonstranten of relschoppers besmet raken tijdens de manifestaties, dan nog moet iedereen zich vanwege de ernst van de situatie verplicht weten om de basale regels in acht te nemen.

Maar er is ook een andere kant. De vraag kan worden gesteld of de overheid niet teveel achter de feiten aanloopt. Natuurlijk, het is varen bij dichte mist, zoals demissionair premier Rutte zegt. Niemand weet hoe het er over een week of over twee weken uitziet. En het is ook waar dat je achteraf gemakkelijk kan zeggen dat er foute beslissingen zijn genomen. Dat geldt zeker bij crisissituaties. Daarover moet men ook met een zekere mildheid oordelen.

Maar de huidige signalen wijzen erop dat snel doorpakken nu noodzakelijk is. Op dat punt lijkt de regering soms te aarzelend te zijn. Dat was de kritiek bij de start van de vaccinatiecampagne. Dat was ook zo bij het recent invoeren van de beperkte lockdown zoals we die nu kennen. En dat is ook nu weer het punt. In verschillende omliggende landen zijn inmiddels strengere regels van kracht. Nederland lijkt dus ook niet aan een nieuwe lockdown te ontkomen.

Rutte en De Jonge kunnen en moeten weten dat zo’n laatste oproep niet veel effect zal sorteren. Er zullen met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid strengere maatregelen nodig zijn. En dan geldt in deze crisis: hoe eerder hoe beter.