Bijna zes op de tien respondenten geven aan dat ze niet gelijk op anderen reageren als een gesprek ontspoort. Iets minder dan de helft negeert zo’n conversatie. Daaruit leidt Berkhout-Nio af dat velen niet weten wat ze moeten doen als een gesprek escaleert. „Mensen zijn bang haatberichten te krijgen als ze iemand aanspreken op misdragingen. Dat betekent dat mensen die dat overkomt vaak alleen staan.”

Idealiter gedragen gebruikers zich „pro-sociaal”, wat Berkhout-Nio betreft. „Dan treden ze op tegen mensen die zich misdragen, bijvoorbeeld door hen aan te spreken.”

Het onderzoek komt uit in de Week van de Mediawijsheid, die deze vrijdag van start ging. Het thema van de week is ”Samen Sociaal Online”. Het netwerk startte het onderzoek omdat het van veel kanten hoorde over asociaal gedrag op sociale media. Die geluiden bleken te kloppen: ruim 8 van de 10 Nederlanders wil online betere omgangsvormen. „Ik had niet verwacht dat dit ongenoegen zo breed zo leven.”

Aankaarten

Wie aan zet is om digitale verruwing tegen te gaan, daarover lopen meningen uiteen. Vier op de tien vinden dat gebruikers van sociale media als eersten in actie moeten komen. Van jongeren tussen de 18 en 24 vindt 44 procent dat platformen voor betere omgangsvormen moeten zorgen, bijvoorbeeld door zich misdragende gebruikers te verwijderen. Wat Berkhout-Nio betreft ligt de oplossing tussenin. „Platformen en gebruikers moeten met elkaar praten. Dat begint bij gebruikers die problemen aankaarten.”

Minister Sander Dekker van Rechtsbescherming nam deze vrijdagmorgen een pamflet van het netwerk in ontvangst met belangrijke onderzoeksresultaten. Berkhout-Nio: „Wij willen aandacht voor mediawijsheid op scholen. Ook moet de overheid aan burgers vragen wat zij online meemaken en ze moet gaan nadenken over het aanscherpen van wettelijke kaders.” Want het thema is belangrijk, zegt Berkhout-Nio: „Als schreeuwers overblijven op sociale media, kan dat gevaarlijk zijn voor de democratie. Polarisatie en complottheorieën nemen online dan nóg sneller toe.”