Jongeren van tegenwoordig zijn net sneeuwvlokjes, klinkt het vaak smalend vanuit oudere generaties. Je hoeft maar iets tegen ze te zeggen, of ze beginnen al te klagen over hun balans tussen werk en privé, die in gevaar dreigt te komen.

Crone, als neurowetenschapper en ontwikkelingspsycholoog verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, denkt daar wat genuanceerder over. In haar laboratorium nodigt ze regelmatig jongeren uit om hun visie én hun hersenen te bestuderen. Ze sprak erover op een publiekslezing in Haarlem op 12 maart, die sinds vorige maand online staat.

De hoogleraar houdt zich bezig met de vraag hoe jongeren goed kunnen opgroeien en dat is volgens haar helemaal niet zo’n makkelijke kwestie in deze tijd. De crises stapelen zich op en sociale media vragen veel van hen. Zelf ging ze op haar zestiende vooral gebukt onder verveling, bij haar nu even oude dochter is het juist de overprikkeling die haar zorgen baart.

Polarisatie is er al genoeg, dus het lijkt Crone beter dat ouderen proberen zich wat in te leven en de signalen van de jongere generatie serieus te nemen. Het helpt in hun situatie niet om te zeggen dat ze gewoon een beetje moeten relaxen.

Met dat inleven zet ze zelf een eerste stap. Toen ik zestien was en me stierlijk verveelde, had ik niet kunnen denken dat mijn kinderen het gevoel zouden hebben dat ze altijd aan moeten staan, vertrouwt ze haar hoorders toe.

Jongeren ervaren meer mentale gezondheidsklachten dan voorgaande generaties in die levensperiode, constateert Crone. Met dat gegeven ging ze het laboratorium in en concludeerde aan de hand van onderzoek dat het welzijn van jongeren afhangt van vijf factoren: familiefactoren, zich geliefd voelen, omgaan met stress, zelfvertrouwen en impact hebben.

Al deze componenten doen een beroep op verschillende onderdelen van het brein en wegen niet voor iedereen even zwaar. Welzijn is dus niet een knop waar je aan kunt draaien. Wat voor de een werkt, daar heeft de ander misschien helemaal niets aan.

De jongeren die het meest last hebben van prestatiedruk of burn-outklachten, zijn ook degenen die het belangrijk vinden veel impact te hebben, ontdekte de neurowetenschapper. Ze gaan meer dan anderen gebukt onder bijvoorbeeld klimaatproblemen en het armoedevraagstuk en voelen zich daar ook verantwoordelijk voor.

Die observatie doet haar beseffen dat jongeren die lijden onder negatieve gevoelens de kanaries in de kolenmijn zijn. Zij geven aan dat zaken in de maatschappij echt anders moeten. Het leert haar dat de mentale gezondheid van jongeren niet alleen het probleem is, maar dat daar misschien ook de oplossing ligt. Zij zijn degenen die aangeven waar de schoen wringt.

Crone nodigt ouderen én jongeren uit om de kloof tussen beiden te overbruggen door allebei, stapje voor stapje, naar elkaar toe te bewegen. Een van de jongeren die ze sprak in haar onderzoekslaboratorium reikte daarvoor een verrassend eenvoudige oplossing aan.

Vraag jongeren gewoon hoe het gaat. Dan kunnen ze zelf beslissen of ze het over school willen hebben

„Laat volwassenen op een verjaardag niet altijd vragen hoe het op school gaat”, gaf hij aan. „Vraag gewoon hoe het gaat met mij. Dan kan ik zelf beslissen of ik het over school wil hebben.”

Alleen al het feit dat Crone signalen van jongeren serieus neemt, maakt haar lezing de moeite waard voor ouders en andere opvoeders. Waarom willen we altijd allemaal gelijk hebben, verzucht ze. Zouden we niet wat beter naar elkaar moeten luisteren? Zelfs als perspectieven heel ver uit elkaar liggen, hoeft dat niet te leiden tot polarisatie. Als we maar ons best doen om ons in elkaars standpunten in te leven.

Het onbegrip dat er van beide kanten ligt, moet vooral de oudere generatie aansporen tot actie, meent de ontwikkelingspsycholoog. Juist nu het er alles van weg heeft dat jongeren en volwassenen verder uit elkaar liggen dan ooit, moet het onze zorg zijn dat de opgroeiende jeugd hun eigen pad leert vinden in een complexe wereld.

En die jongere die al tijdens het sollicitatiegesprek begint over de balans tussen werk en privé? Die leert ons ouderen eigenlijk best een wijze les, meent de onderzoeker.