De Folkingestraat is een smalle straat in het centrum van Groningen. In deze omgeving was vroeger de Jodenbuurt. De synagoge staat er nog. De deuren, met daarboven een Hebreeuwse tekst, staan uitnodigend open.

Door de glazen binnendeuren kun je naar binnen kijken. Het eerste wat opvalt is een hekwerk, dwars door de binnenruimte. „Er is een religieus en een cultureel deel”, legt Geert Volders uit. „Het religieuze deel wordt door de Joodse gemeenschap gebruikt voor de diensten.”

Volders is als manager in dienst van de Stichting Folkingestraat Synagoge. Hij zorgt onder andere voor de zakelijke kant. Op dit moment zijn twee mannen bezig om een expositie in het culturele deel af te breken.

Commissaris

Begin september is de nieuwe museale inrichting van de Synagoge Groningen geopend door René Paas, commissaris van de Koning in Groningen. Sindsdien is het mogelijk om kennis te maken met de rijke cultuur, tradities en de geschiedenis van Joods Groningen op de historische centrale plaats van de Joodse gemeenschap.

De vaste expositie, die is opgesteld in het culturele deel, begint vlak bij de ingang, links om de hoek. Zuilen, die eenvoudig te bedienen zijn, geven allerlei digitale informatie over de synagoge, de Joodse buurt en Joodse bedrijven in de provincie Groningen. Een ervan was de firma Polak, die Ranja met een rietje introduceerde.

Sterke lijm

Iets verderop liggen voorwerpen, onder andere een blikje met bandenplaksolutie van het merk Simson. „De naam Simson gaf aan dat het heel sterke lijm was, net zoals Simson een heel sterke man was”, zegt Volders.

Er liggen en hangen ook religieuze voorwerpen, zoals besnijdenismesjes en een thorarol, die is afgekeurd voor de dienst. Een oud schilderij laat het interieur van de synagoge van voor de oorlog zien. Zoek de verschillen!

In een aparte kamer bevinden zich twee mikwes: rituele baden, die in 2014 zijn herontdekt. Vroeger namen Joden hierin een bad als ze onrein waren. Nu staat er geen water in, maar je kunt wel zien dat ze zes treden moesten afdalen om zich te reinigen.

Het gaat langs een stuk grafsteen van een Joodse begraafplaats uit Farmsum naar boven. Daar heb je een mooi overzicht over het hele interieur, ook het religieuze deel met de heilige ark, die bedekt is met een voorhang, waarin de thorarollen zijn opgeborgen.

Daar is aandacht voor het Groningse Joodse verleden, tijdens en na de oorlog. Digitale middelen zorgen voor stemmen van ooggetuigen. Er hangt een poëziealbum van een Joods meisje. „Dertig Joodse kinderen hebben er in de oorlog een versje in geschreven”, zegt Volders. „Voor zover bekend, heeft slechts één van hen de oorlog overleefd.”

Iets verderop staat een grote menora, de zevenarmige kandelaar, die men zelf kan opbouwen en de lichtjes aansteken. Er staat ook een Pesachspel in de vorm van een piramide. Door het draaien aan blokken hout met teksten kun je zien hoeveel je weet van het Pesach. Als je het goed gedaan hebt, wordt het balletje uit de piramide bevrijd. „Zo is het ook voor de jeugd interessant”, legt Volders uit.

Dat is het zeker bij de scankassa aan de andere kant van de galerij. Je kunt daar scannen of de producten koosjer zijn, dat wil zeggen of ze voldoen aan de Joodse voorschriften. Winegums zijn niet koosjer, want er zitten kleurstoffen in.

Volders: „Tijdens de openstellingstijden zijn er elk uur rondleidingen door het museum. Die duren een uur en dan wordt ook het religieuze deel van de synagoge bezocht. We hopen zo begrip te kweken voor het Jodendom.”