Dat zegt ir. Arnout de Vries, veiligheidsdeskundige bij onderzoeksinstituut TNO. De „ouderwetse” roeptoeters kunnen handig zijn als door een crisis communicatie via WhatsApp onmogelijk is. De Vries herinnert aan het drama op het festival Pukkelpop in België. Door noodweer vielen in 2011 vijf doden op het festivalterrein, bevolkt door tienduizenden mensen. De stormwind blies geluidsinstallaties omver, telefoonverbindingen vielen weg. „De organisatie had te weinig megafoons om de feestgangers in te lichten. Nu heeft Pukkelpop een container met die dingen klaarliggen.”

Rond het systeem van de sirenes (die maandelijks worden getest) speelt iets soortgelijks. „Wat mij betreft houden we die sirenes er nog even in. Als telecomnetwerken robuuster zijn, kunnen ze worden afgeschaft.”

Onraad

Dat Facebook, Instagram en WhatsApp maandag een uur of zes onbereikbaar waren, heeft een „gigantische” impact. Ook op het gebied van veiligheid. „Buurtbewoners konden elkaar via de buurtapp niet informeren over een verdachte auto.”

Het is zorgelijk dat één techbedrijf, zoals Facebook, zo veel macht verwierf, schetst De Vries. Zeker ook nadat de techgigant WhatsApp en Instagram inlijfde. De TNO’er wijst erop dat Facebook werkt aan Facebook Metaverse. „Dat betekent dat het bedrijf een driedimensionale omgeving biedt. Dus leerlingen zitten dan in een virtuele klas. Zo’n mogelijkheid kan handig zijn, leert de coronapandemie. Maar zo’n gratis schoolpakket kan tot gevolg hebben dat Facebook steeds meer grip krijgt op het internetgedrag van leerlingen. Daarom zou het goed zijn als de overheid meer dan nu de hoeder wordt van dergelijke initiatieven.”

De Vries is niet zo bang dat vitale systemen (zoals bruggen, tunnels en ziekenhuizen) er als gevolg van een internetstoring de brui aan geven. „De afgelopen tien jaar maakten autoriteiten werk van het beveiligen van computersystemen in bijvoorbeeld elektriciteitsnetwerken en andere vitale sectoren. Sommige systemen zijn weliswaar gekoppeld aan internet, maar er zijn zekerheden ingebouwd. Als het ene netwerk plat gaat, kan bijvoorbeeld een energiebedrijf overschakelen naar een ander netwerk. Er bestaan afgesloten netwerken.”

Zorgen heeft de TNO-deskundige wel over de cyberveiligheid bij niet-vitale sectoren. Hij doelt bijvoorbeeld op het onderwijs en het midden- en kleinbedrijf (mkb). Die sectoren zijn volgens hem minder gewapend tegen hacks. „Veel bedrijven investeren onvoldoende in beveiliging van hun digitale systemen.”

Op de oceaanbodem liggen honderden datakabels die internetverkeer mogelijk maken. Minister Bijleveld (Defensie) waarschuwde onlangs dat Russische onderzeeërs interesse hebben in de kabels. Bestaat de kans de terroristen de kabels saboteren? „Je kunt dat nooit helemaal uitsluiten. Maar het lijkt me onwaarschijnlijk. Je moet van goeden huize komen, wil je die kabels saboteren. Autoriteiten houden die kabels met sensoren in de gaten. Iets vergelijkbaars: Terroristen kunnen de dijken doorsteken, waardoor Nederland half onder water komt te staan. Maar zo’n scenario is niet waarschijnlijk.” Iets anders is spionage, het aftappen van de kabels. „De Britse geheime dienst kan dat doen, omdat de zogeheten transatlantische kabels eerst door Engeland gaan.”