Geneticus: Binnen tien jaar mammoetkudde op Siberische toendra
Topgeneticus George Church van Harvard University (VS) verwacht binnen tien jaar duizenden levende mammoeten te hebben teruggebracht naar Siberië. De start-up Colossal maakte dinsdag bekend de financiering daarvoor rond te hebben.
Colossal haalde in totaal 15 miljoen dollar op. „Dit is een belangrijke mijlpaal voor ons”, liet Church dinsdag weten aan The New York Times. De Amerikaan is al jaren bezig met het laten herleven van de wolharige mammoet. „Ons doel is om een koudebestendige olifant te maken. Die zal eruitzien en zich gedragen als een mammoet”, zei hij tegen dagblad The Guardian. Colossal moet zijn ideeën in een stroomversnelling brengen.
Het team van Church maakt gebruik van bestaand DNA van de Aziatische olifant, dat lijkt op het DNA van de uitgestorven mammoet. In een eicel van een olifant worden stukjes DNA vervangen door gereconstrueerd mammoet-DNA. De toegevoegde genen coderen voor typische mammoetkenmerken, zoals een dichte vacht en een vetlaag om tegen de Siberische kou te kunnen.
De wetenschappers gebruiken daarvoor de zogeheten CRISPR/Cas-techniek. Daarmee kunnen ze stukjes uit bestaand DNA knippen en daarin nieuwe stukjes DNA plakken. Het gaat om zo’n vijftig veranderingen, liet Church dinsdag weten aan omroep CNN.
Complex
Aanvankelijk was het plan om de aangepaste en bevruchte eicellen in een Aziatische olifant te plaatsen na reageerbuisbevruchting. Maar dat bleek te complex. Church heeft nu het plan om een kunstmatige mammoetbaarmoeder te maken. Die kunstbaarmoeder moet groot genoeg zijn om een foetus van 100 kilogram te huisvesten voor ongeveer twee jaar.
De onderzoekers hopen zo binnen enkele jaren embryo’s van deze mammoetachtige olifanten te hebben gekweekt. Uiteindelijk moeten er hele kuddes van de dieren worden gefokt.
Het mammoetproject ontspruit niet alleen aan wetenschappelijke nieuwsgierigheid, stelt Church. Hernieuwde introductie van de wolharige mammoet zou zelfs gunstig kunnen uitpakken voor het milieu, meent hij. De toendra, die momenteel snel opwarmt, zou weer begroeid kunnen raken met gras. Daardoor zou er netto in het gebied geen CO2 meer vrijkomen. Om die reden hebben Russische ecologen bizons en andere grote grazers geherintroduceerd in een reservaat in Siberië. Ze hopen dat de toendra daardoor weer grasland wordt. Maar volgens Church kunnen wolharige mammoeten dit efficiënter.
Zorgwekkend
Kritische geluiden zijn echter niet van de lucht. Love Dalén van het Zweeds natuurhistorisch museum in Stockholm stelde dinsdag op CNN dat er „absoluut geen aanwijzingen zijn dat het uitzetten van mammoeten enig effect zal hebben op de klimaatverandering.” Er bestaan volgens Dalén effectievere manieren om het milieu te herstellen.
Moleculair bioloog Beth Shapiro verwacht dat de herrezen mammoet „nog ver in de toekomst ligt.” Ze is echter positief over de gebruikte techniek. Die zou ook kunnen worden ingezet om bedreigde diersoorten te helpen overleven.
Dat Colossal op termijn geld wil gaan verdienen aan nieuwe vormen van genetische manipulatie en voortplantingstechnologie, zien critici als zorgwekkend. Church houdt er nogal liberale ethische opvattingen op na. Toen de Chinees Jiankui He in 2018 met zijn via CRISPR/Cas verkregen tweeling in het nieuws trad, was de Amerikaanse hoogleraar niet op voorhand kritisch. Hij verdedigde het aanpassen van het DNA van de Chinese tweeling als middel in de strijd tegen hiv-besmettingen. Toen zei hij: „Ik denk dat het doel de middelen heiligt.”
