Eerste designerbaby kwestie van tijd
De eerste baby’s ter wereld met aangepast DNA zijn geboren, meldde Associated Press (AP) maandag. Het is wetenschappers van de Southern University of Science and Technology in het Chinese Shenzhen gelukt het DNA van menselijke embryo’s aan te passen. Hebben de Chinezen daarmee ook de deur opengezet naar de zogeheten designerbaby, eentje die naar eigen wens en voorkeur samen te stellen is?
Het Chinese team verwijderde het zogeheten CCR5-gen uit het DNA van de baby’s, zodat ze resistent zijn tegen hiv, pokken en cholera. Het heeft daarmee ook gelijk het hele nageslacht van deze baby’s beschermd tegen deze besmettelijke ziekten. Dat blijkt uit artikel in het tijdschrift MIT Technology Review.
De Chinees Jiankui He onthulde de resultaten van zijn onderzoek maandag aan de vooravond van een internationale conferentie over genetische manipulatie in Hong Kong. AP kon de claims van Jiankui echter niet bevestigen, omdat de onderzoeker de identiteit van moeder en kinderen verborgen houdt. Ook publiceerde de Chinees geen letter over zijn controversiële experiment in een regulier wetenschappelijk tijdschrift.
Al langer kunnen wetenschappers een DNA-code herschrijven met de zogeheten CRISPR/Cas9-methode. Ze hebben muizen gemaakt waarin ze naar willekeur eigenschappen hebben toegevoegd of veranderd. Met hetzelfde gemak kunnen ze dit bij de mens. Maar toen Chinese onderzoekers in 2015 voor het eerst sleutelden aan de genen van een menselijk embryo klonken er wereldwijd smeekbeden om toch vooral geen genetisch aangepaste baby’s te gaan maken in het lab.
De Chinezen hebben die verzoeken kennelijk naast zich neergelegd. Jiankui maakte al eerder bekend dat hij voor zeven stellen het DNA van de embryo’s direct na de reageerbuisbevruchting heeft aangepast via CRISPR/Cas9. Met tot dusver één uitgedragen zwangerschap. Eerder deze maand werden uit een draagmoeder twee gezonde meisjes geboren, aldus Jiankui.
Reacties
De reacties van wetenschappers wereldwijd liegen er niet om. Kiran Musunuru, expert op het gebied van DNA-aanpassingen van de Amerikaanse University of Pennsylvania, noemde Jiankui’s actie tegenover AP „onverantwoord.” „Een experiment op menselijke wezens is moreel en ethisch niet te verdedigen.” Eric Topol, hoofd van het Scripps Research Translationational Institute in Californië, vond het werk van de Chinees „veel te voorbarig.”„We hebben wel te maken met de DNA-code van een mens. Dit gaat te ver.”
Het is niet gezegd dat alleen het CCR5-gen door Jiankui is aangepast, of dat er ook onbedoeld andere genen een knip- en plakbeurt hebben gekregen. Bovendien is onbekend wat deze aanpassing voor ongewenste gevolgen heeft. Die gelden dan ook gelijk voor het nageslacht van de betreffende tweeling.
„We ondernamen nog nooit iets om de genen van het menselijke ras te veranderen. En we hebben nog nooit iets gedaan wat effect heeft op de volgende generaties”, stelde David Baltimore, bioloog van het Amerikaanse California Institute of Technology (Caltech), in de aanloop naar de internationale bijeenkomst, die dinsdag begon.
Primeur
Jiankui maalt er echter niet om. „Het is mij niet te doen om een primeur te hebben. Maar ik wil wel een voorbeeld stellen. Het is nu aan de maatschappij om te beslissen of we hiermee doorgaan, of dat we dergelijke wetenschap verbieden”, regeerde de Chinees op vragen van de AP.
Hij kreeg de steun van de bekende geneticus George Church van Harvard University. De Amerikaan verdedigde het aanpassen van DNA in de strijd tegen hiv-besmettingen, die hij een belangrijke en groeiende bedreiging noemt voor de volksgezondheid. „Ik denk dat dit doel de middelen heiligt.”
Dat er met de geboorte van de genetisch aangepaste tweeling morele en ethische grenzen zijn overschreden, is helder. Dat sommige prominente genetici er geen been in zien om Jiankui’s onderzoek af te keuren, is zorgelijk. Dat anderen het willen introduceren als nieuwe behandelmethode tegen ziekten, maakt glashelder dat die deur niet meer dicht zit.
Staat hij dan ook op een kier voor de zogeheten designerbaby? Zolang ethische en morele grenzen worden ontleend aan de publieke opinie is zo’n baby een kwestie van tijd. De Amerikaanse geneticus Fyodor Urnov stelde na het bestuderen van twee summiere Chinese documenten over het werk van Jiankui dat ze laten zien dat het mogelijk is om een mens te produceren met aangepast DNA.
De wereldwijde competitie tussen universiteiten, maar ook tussen wereldmachten als China en de VS, laat nauwelijks ruimte over voor het de wens om de deur dicht te gooien voor het knutselen met menselijk DNA. Dus is het wachten op de eerste designerbaby. Eentje die al naar gelang het heersende schoonheidsideaal kan worden geleverd met bijvoorbeeld blond haar, blauwe ogen en een slank lichaam. Te bestellen uit een catalogus.
