Buurman is in Nederland geboren, werkte als psychiatrisch verpleegkundige, maar verhuisde met haar gezin naar Brussel, waar ze in een bibliotheek werkt. Ze voegt haar liefde voor de letteren samen met die voor het innerlijk van de mens, meestal van mensen aan de zelfkant van de samenleving. Eerder verschenen van haar hand ”Valavond” en ”Het gemeste kalf”.

In ”De worsteling van meneer Wang” beseft het meisje Marijn niet wat ze teweegbrengt als ze haar Chinese buurman Wang Yu vraagt in haar vakantie voor haar ratten Plato en Socrates te zorgen. Zijn cultuur kent geen rechtstreeks ”nee” en zijn aarzeling legt ze uit als toestemming.

De ratten beangstigen hem en associaties met het verleden nemen de overhand in zijn gedachten. Hij herinnert zich hoe hij was als klein kind bij zijn opa en oma in China, onzeker en bangelijk. Nog altijd ziet hij de rat met opengesperde bek voor zich die opa in de val met maïskorrels gevangen had.

De alwetende verteller laat de lezer de voorgeschiedenis zien: opa en oma leven met hun enige zoon Chang in China. Ze zijn arm en werken op de rijstplantages. Het lot lijkt te keren als Chang verliefd wordt op Lan en met haar trouwt. Maar zijn vrouw blijkt lui en humeurig en vooral dominant te zijn. De zwangerschap van hun zoon Yu bezorgt haar een kortstondig gevoel van geluk, maar het feit dat de regering een tweede zwangerschap verbiedt doet haar angsten en wanen uit haar jeugd terugkeren. Ze beëindigt haar leven en daarmee het geluk van Chang.

Chang vlucht in een varend en zwervend leven; de grootouders ontfermen zich over Yu – de liefde tussen hen wordt ontroerend en teer beschreven. Als zijn grootouders gestorven zijn, zoekt Yu zijn vader op in Europa. De kloof tussen hen is echter te groot geworden en Yu kiest noodgedwongen voor het kleermakersvak.

Inmiddels heeft hij een eigen naaiatelier en lijkt hij zich een plaats in de westerse wereld te hebben verworven. Tot blijkt hoe wankel het evenwicht is als het buurmeisje hem met de zorg voor haar ratten belast. De eerste dag groeit hij boven zichzelf uit en geeft hij de ratten eten en drinken. Dan is het tijd voor zijn wekelijkse bezoek aan zijn restaurant; vaste rituelen voltrekken zich.

Aan het eind van de avond reikt de restauranteigenaar Yu zijn jas aan. Een ramp voltrekt zich als het een verkeerde jas blijkt te zijn en de sleutel van Marijns huis even onvindbaar is als de jas. In zijn dromen wordt hij overmand door reusachtige ratten.

De loodzware dagen slepen zich voorbij en Yu stort zich op zijn werk. Het lot lijkt hem gunstig gezind als de eigenaar van het restaurant op de vierde dag de jas terugbrengt. Met lood in zijn schoenen moet hij nu de aangerichte toestand onder ogen zien. In paniek gaat hij onaangekondigd bij zijn tante op bezoek, zeer tegen de etiquette in. Hoe gaat hij haar advies in de praktijk brengen?

Op de vierkante centimeter kan Buurman veel vertellen. Over cultuur, over huwelijk, over ouderloosheid, over angsten. Ze is een schrijfster die net zo veel zegt tussen de regels door als in de zinnen zelf. Ik vind haar een knap schrijver. Persoonlijk had ik niet voor een alwetende verteller gekozen. Wat zich afspeelt in Marijns rattenkooi had ik liever door de ogen van meneer Wang gezien. Door de lezer in alles in te wijden, wordt een deel van de plot weggegeven.

Vooral mooi vind ik de beschrijving van de kloof tussen de Chinese en de westerse cultuur. De communicatie tussen meneer Wang en zijn tante is groots weergegeven. Als westerling kun je je het bijna niet voorstellen hoe ontwijkend en cryptisch er gesproken wordt. De manier waarop het leven van de grootouders beschreven wordt, is eveneens treffend. „Zo klein en fragiel waren ze geworden, vel over been. Ze hoefden zich enkel nog neer te leggen op hun matten en hun laatste adem uit te blazen. Zonder verzet los te laten en toe te treden tot het eeuwige rijk van Wu Wei. Ze gingen met een glimlach rond hun lippen, slechts enkele maanden na elkaar.”

Annet Buurman laat denksporen na. De schrijver maakt juweeltjes die het waard zijn gelezen te worden.

Boekgegevens

De worsteling van meneer Wang, Annet Buurman; uitg. Manuzio; 117 blz.; € 12,99