De razendsnelle verovering van praktisch geheel Afghanistan door de taliban heeft wereldwijd geleid tot diepe bezorgdheid bij allen die overtuigd zijn van het belang van mensenrechten en democratie voor menselijk welbevinden.

De taliban voerde tussen 1996 en 2001 immers een waar schrikbewind met een letterlijke interpretatie van hun versie van de ”sharia” (islamitische wetten). Theoretisch bestaat de mogelijkheid dat de taliban van 2021 niet dezelfde zijn als die van twintig jaar geleden.

Hun verleden echter, gekoppeld aan hun optreden de afgelopen weken, rechtvaardigt een bijzonder grote achterdocht. Wat gaat tellen, zijn niet bezwerende en verzoenende woorden van de leiding in Kabul, maar het feitelijke optreden van lokale talibancommandanten in afgelegen provincies.

Ramp

Voor de islam in zijn geheel zijn de gebeurtenissen in Afghanistan een ramp. Voor de zoveelste maal wordt deze godsdienst direct verbonden met afschuwelijk geweld tegen weerloze burgers. Eens te meer wordt de islam direct geassocieerd met het gewelddadig opleggen van gedrag dat herinnert aan de donkerste perioden uit de moslimgeschiedenis.

Daarom zou men verwachten dat moslims wereldwijd het talibanoptreden actief en luid veroordelen en hun grote bezorgdheid uitspreken over de toekomst van hun Afghaanse moslimbroeders en -zusters. Op basis van wat er in nationale en internationale media te lezen valt, is daar echter niets of nauwelijks iets van te merken.

Zie wat je vindt wanneer je in verschillende talen –Nederlands, Engels, Frans en Duits– met zoektermen als ”moslims veroordelen taliban Afghanistan” het internet afzoekt. Er verschijnen geen teksten met veroordelingen door moslims van, laat staan enige kritiek op of ongerustheid over, de taliban.

Dicht bij ons geeft bijvoorbeeld het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) in Nederland niet thuis. En dat terwijl hun website juist kritisch stelt dat Nederlandse moslims zich „niet altijd duidelijk hebben uitgelaten over het politieke misbruik dat er van de islam wordt gemaakt door terroristische bewegingen, door regimes die mensen onderdrukken en door hypocriete leiders van internationale moslimorganisaties die in het westen dialoog prediken maar in eigen land andersdenkenden kleineren.”

Op de sites van officiële moslimorganisaties in België is ook al niets te vinden. Bij de Executief Moslims van België (EMB) gaan de nieuwsberichten in augustus over een overleden Sheikh El Alouini en het nieuwe moslimjaar. Vergelijkbaar is de situatie bij de Coördinatieraad van Islamitische Instellingen van België (CIB). Daar dateert het laatste communiqué van mei 2018 en dat gaat over een „absoluut verbod op onverdoofd slachten onder druk.”

Feliciteren

Problematisch is dat de weinige uitspraken van moslims over de taliban die je wél op internet vindt juist steun betuigen aan de nieuwe machthebbers in Kabul. Zo feliciteerde een hoge functionaris van Hamas, Moussa Abu Marzouk, „de Afghaanse moslimnatie met de ondergang van de Amerikaanse bezetting...” De Afghanen hadden zich niet door slogans als ”democratie” en ”verkiezingen” laten verleiden.

De Indiase nieuwssite OpIndia publiceerde screenshots van moslimstudenten in Delhi die op sociale media geloofsgenoten oproepen de taliban niet te kritiseren. Ze waren duidelijk blij dat de Afghaanse radio geen muziek meer zou draaien en vrouwen van top tot teen gesluierd zouden zijn en wensten dat „Allah diegenen kracht zou geven die de sharia gaan toepassen.”

Een eenzame uitzondering vormt vooraanstaand PLO-lid Ahmad Majdalani, die op zijn Facebookpagina schrijft dat de taliban dezelfde zijn gebleven, „de donkere en wrede kracht die IS en al-Qaida heeft voortgebracht. Bij elke vorm van extremisme en terrorisme zijn het altijd allereerst de Arabische en islamitische volkeren die de prijs betalen.”

Schreeuw van verontwaardiging

De islamitische godsdienstfilosoof Ahmed Milad Karimi snijdt verrassenderwijs de kern van de problematiek aan. Op de site van de Duitse openbare omroep vraagt hij zich vertwijfeld af waar de „schreeuw van verontwaardiging” van de moslims blijft over het „perverteren” van de islam tot iets onherkenbaars. Hij spreekt van een „verminking” van zijn geloof, een „religieuze ramp.” De islamitische wereld zou het daarom „moeten uitschreeuwen.” Helaas stelt hij vast dat er niets te horen is, niet van moslimgeleerden, niet van islamitische instellingen; er heerst slechts een „verwoestend” zwijgen.

Eigen belang

Het is onbegrijpelijk dat leidende moslimkringen in Europa zo luid blijven zwijgen. Hoe is het mogelijk dat zij niet inzien dat het in hun eigen belang is om hun niet-islamitische medeburgers actief ervan te overtuigen dat zij een islam voorstaan die ingebed is in de Europese democratische rechtstaat en dat zij zich met hand en tand verzetten tegen theocratisch-fundamentalistische bewegingen die, zoals de taliban, mensenrechten met voeten treden. Begrijpen zij niet dat door zwijgen het onbegrip van hun medeburgers over de islam en negatieve percepties alleen maar toenemen?

De auteur is voormalig afdelingshoofd bij de Europese Commissie en analist internationale politiek.