Met een gids zochten we het Trollfjord op en we zagen zeearenden in tweetallen boven ons zweven. Een grote potvis dook vlak voor ons met een sierlijke beweging die ons de adem deed inhouden. De dagen in Noorwegen vlogen voorbij en hadden van ons nog wel even mogen duren.

Naast de stilte en het genieten van de natuur gaf deze week ons ook het gevoel van ultieme vrijheid. Zie je een mooie plek, dan zet je je auto gewoon langs de weg zonder een parkeerkaartje te hoeven betalen. Je loopt op het strand langs de Noordelijke IJszee en kijkt weg in de oneindigheid. Het was intens genieten van een prachtige schepping in stilte en rust.

Laten we met alles wat mogelijk is vrede brengen op plaatsen waar haat de kop opsteekt

Tijdens deze Noorse week besefte ik opnieuw hoe overvol Nederland is en dat dit logischerwijs ook invloed heeft op de leefregels die we kennen. Een auto bij het strand parkeren is, zeker op zomerse dagen, een uitdaging aan de Nederlandse kust.

De Noorse reis gaf ons een gevoel van vrijheid en ultieme ontspanning. Soms werden we ook teruggebracht naar de harde realiteit. Onderweg kwamen we grote opleggers en Noorse militairen op oefening tegen. Mijn neefje vroeg even te stoppen bij een haven waar een groot oorlogsschip lag, dat hij wilde bewonderen. Het Noorse leger was duidelijk zichtbaar aanwezig, Rusland kwam zo dichterbij.

Rusland kwam ook dichterbij door de vakantielectuur die ik bij me had. Een collega had me geattendeerd op de autobiografie van Navalny: ”Patriot: mijn verhaal”. Als je dit boek leest, stap je direct het leven van Navalny binnen. Al op de eerste bladzijde word je geconfronteerd met de dreiging die constant om hem heen hangt.

Navalny beschrijft hoe hij vergiftigd werd met het beruchte ”novitsjok”, het dodelijke gif waar hij bijna aan bezweek. Het is het verhaal van een man die strijdt voor rechtvaardigheid en vrijheid. Je leest hoe hij in de gevangenis belandt en zijn lot daar ondergaat. Hoe zijn vrijheid wordt ingeperkt tijdens zijn huisarrest. Rusland kwam letterlijk en figuurlijk dichtbij.

De zaterdag voor Bevrijdingsdag arriveerden we weer in Nederland, waar alles in het teken stond van de voorbereiding op de grote viering van tachtig jaar vrijheid. Een zwaar bevochten vrijheid die ons nog steeds in staat stelt om te gaan en te staan waar we willen. Meer dan anders besefte ik wat voor een voorrecht het is om in een land te leven waar het democratische recht geldt. Maar ook: hoe fragiel die vrijheid is.

Op de avond van Bevrijdingsdag legde Beatrice de Graaf aan een talkshowtafel uit hoe, na tachtig jaar vrede, de Europese veiligheid onder druk staat. De spanningen aan de oostgrens van Europa nemen toe. Terwijl onze ogen gericht zijn op Oekraïne, waar nog steeds een gruwelijke oorlog woedt, staan in Estland, Letland, Litouwen en Finland alle seinen op rood. Poetin versterkt zijn troepen en heeft het leger uitgebreid van één naar anderhalf miljoen militairen. Elke maand komen er 30.000 tot 40.000 rekruten bij. Achter de schermen bouwt hij aan een 1000 kilometer lange spoorlijn, met een extra basis in Petrozavodsk, een plaats bij de grens met Finland. Dankzij mijn vakantie en vakantielectuur sprak het betoog van Beatrice nog meer tot mijn verbeelding.

Met deze ervaringen voelde Bevrijdingsdag speciaal. Je kunt een ultiem vrijheidsgevoel ervaren als je in de stilte van het Noorse landschap een wordt met de schepping. Je ervaart vrijheid als je op 5 mei samen met je buren de vlag uithangt en het feest van tachtig jaar vrijheid zichtbaar wordt.

Maar het gevoel van vrijheid kan ook zomaar verdampen als je het nieuws volgt, militaire voertuigen op de weg ziet of het levensverhaal van Navalny leest. Ik besefte dit jaar meer dan ooit: onze duur bevochten vrijheid blijft fragiel. Laten we met alles wat mogelijk is vrede brengen op plaatsen waar haat de kop opsteekt.

De auteur is bestuurder van Woord en Daad.