Onderweg naar huis van haar werk werd een kennis vorige week door een hond in haar been gebeten. Nietsvermoedend liep de vrouw van a naar b, toen het gemene beest zijn kans greep en een hap uit de kuit van de arme dame nam. Het was de derde keer dat de herder uit het niets iemand bij de kladden greep; de keer hiervoor brak hij bijna zijn kaak toen hij in een veiligheidsschoen beet. Als westerlingen die het beest kenden, waren we het er al snel over eens: onze kuiten waren ons dierbaar en de onbetrouwbare hond met z’n rare uitvallen wilden we niet langer in de buurt hebben.

Terwijl de aftocht van de herder voor de Nederlanders een uitgemaakte zaak leek, bleken de Ethiopiërs die de hond kenden heel vergevingsgezind. Het dier was getraumatiseerd, zo was de conclusie, en zou het best tot rust komen in z’n veilige omgeving, waar hij de bomen, de bloemetjes en de bijtjes kende. De veearts die op bezoek kwam om het dier te bekijken, concludeerde dat de mensen die door hem waren aangevallen dat wel uitgelokt moesten hebben – een hond bijt niet zomaar en het beest mankeerde niets.

Indrukwekkende hoorns

De discussie rond de bijtende herder verbaasde me wat; Ethiopië blinkt niet uit als het om dierenrechten gaat. Regelmatig kijk ik met afschuw naar de grote open wonden, gezwellen of ziektes waarmee sommige dieren rondlopen.

En dieren zie je letterlijk overal. Op de drukste straat van onze stad staan zieke paarden midden op straat wind te vangen, in de hoop de vliegen op afstand te houden. Kuddes koeien en stieren met indrukwekkende hoorns lopen op hun gemak dwars door het verkeer heen. En regelmatig ontstaat er een kleine file doordat een zwaarbeladen ezel weigert het asfalt te verlaten.

Buiten de hoofdstad Addis Abeba, waar af en toe discussies over dierenrechten ontstaan, lijkt niemand zich werkelijk druk te maken over die zieke paarden of overbelaste ezels. Met een oorlog in het noorden en conflicten in vrijwel elke andere windstreek, is het thema mensenrechten al beladen genoeg.

Terwijl dieren in andere landen vooral gehouden worden voor de slacht, is vee voor veel arme Ethiopiërs veel meer dan een tijdelijk bezit. Een koe geeft je niet alleen melk, maar kun je ook verkopen als je dochter gaat trouwen, je oogst verloren gaat of je schoonmoeder onverwachts naar het ziekenhuis moet. In Ethiopië kun je geen cent bezitten en met je kudde toch steenrijk zijn.

In barre tijden overleef je door je kind te voeden met de melk van je koe of zelf een slok te nemen van het bloed van het beest. Een vriend vertelde laatst over zijn bezoek aan een stam in het zuiden van het land, waar nomaden wekenlang met niets meer dan hun koeien de natuur in trekken en overleven door steeds wat bloed van de beesten af te tappen en op te drinken.

Dappere Ethiopiër

Terwijl de meeste boertjes hun koeien dus vooral als verzekering bezitten, wordt er vooral rond feestdagen volop in dieren gehandeld. Voor een Ethiopiër is geen feestdag geslaagd zonder een portie rauw koeienvlees of een goede ”doro wat”, een kip en haar ei in pikante saus. Rond de grote orthodoxe feestdagen worden dan ook overal veemarkten georganiseerd en kopen families kleine en grote dieren voor een slachtfeest in de achtertuin. Op straat zie je rond die tijd overal auto’s en bussen met halfdode geiten op het dak, zielig kijkende kippen die op de bagagedrager van een fiets hun laatste uren tellen en trucks vol bange koeien die wel weten waar hun reis eindigt.

Of de agressieve herder zijn laatste ritje ook zo zal beleven? Wie zal het zeggen. Voorlopig weet hij met z’n grote ogen z’n eigen einde te voorkomen. Een dappere Ethiopiër neemt hem binnenkort onder z’n hoede. Ik wens de man –en z’n kuiten–het allerbeste.

Serie

„De grootheid van een natie valt af te lezen aan de manier waarop ze omgaat met dieren”, zei Mahatma Gandhi. Hoe hangt de vlag er wereldwijd bij? Deel 2: Ethiopië
Serie: Dier en mens