Vrijzinnige Anne van der Meiden was niet los van de ‘zwaren’
Een dag voor zijn 92e verjaardag is prof. Anne van der Meiden overleden. De theoloog en communicatiewetenschapper Anne van der Meiden werd vooral spraakmakend door zijn bestseller ”De zwarte kousen kerken”, later herschreven omdat de ‘zwaren’ zélf veranderd waren.
Van der Meiden (91) werd op 4 juni 1929 in Enschede geboren. Hij studeerde theologie en communicatiewetenschappen, waarna hij vrijzinnig predikant werd in Meerkerk en communicatiewetenschapper aan de Rijksuniversiteit Utrecht. In 1968 verscheen zijn boek ”De zwarte kousen kerken” waarin Van der Meiden een portret schetste van de bevindelijk gereformeerde bevolkingsgroep. Het boek kreeg acht drukken. Verder schreef hij boeken over communicatie, en streekromans. In 2009 verscheen van hem de ”Biebel in de Twentse sproake”.
Niet zo statisch meer
Van der Meiden bleef de bevindelijken volgen. In de bijgewerkte druk van zijn bestseller in 1976 schreef hij dat de ‘zwaren’ niet zo statisch meer waren als weleer. De „scherpe kanten” gingen er af, zoals op het terrein van de zondagsheiliging, emancipatie van de vrouw, seksualiteit voor het huwelijk, amusement, sport en inenting. Er was meer openheid, bundeling van krachten op diverse gebieden, maar ook bloeide onder hen de polarisatie. Van der Meiden was niet optimistisch over de bevindelijk-gereformeerde oecumene. „Vergis u niet. De geschillen liggen dieper dan men denkt.”
Van der Meiden was neef van de christelijke gereformeerde hoogleraar prof. L. H. van der Meiden. Hij zag authentieken onder de bevindelijken, maar ook extremen, „vaak ook neuroten.” Hij werd vrijzinnig hervormd omdat hij als „mondig gelovige” zelf wilde uitmaken wat hij wel of niet geloofde. Toch omarmde hij de godsdienstige ervaring, immers ook een belangrijk aspect van de vrijzinnigen, die weinig op hadden met de leer. Daarom sprak hij met een zekere nostalgie over de ‘zwaren’.
Hij betreurde dat de bevindelijken hun bevinding zo opsloten in het eigen innerlijk, zonder dat vruchtbaar te maken voor de gehele samenleving. De kerken moesten sowieso zich veel meer presenteren, vond hij, en omgekeerd heeft de overheid de kerken hard nodig. Van der Meiden trad regelmatig op tijdens diensten voor het Oranjehuis, naast Huub Oosterhuis en Carel ter Linden.
Van de Meiden nam in 2018 afscheid als predikant, na een herseninfarct. Over de dood: „De een gaat makkelijk, de ander jammerend. Zelfs als je gelooft, is het moeilijk om dood te gaan.” Zijn enige houvast was „mijn oude opoe, nog zo’n heilige van toen.” „Ik zie haar nog zitten, de knipmuts op het hoofd. Als het over de hemel ging, zei ze altijd in dat prachtige Twents: „Wie zult nog stoan te kiek’n.” Geen dominee, pastoor of theoloog heeft dat ooit nog overtroffen.”
