In het recent verschenen jubileumboek ”Slijpen aan de geest” voorspelt auteur John Kroon dat het achtervoegsel Handelsblad binnen afzienbare tijd zal verdwijnen. Dan is het alleen nog NRC, zoals de roepnaam van de krant altijd al was. Maar tegenover die overwinning van de Rotterdammers staat het feit dat de krant sinds 2013 in Amsterdam gevestigd is.

De vroegere NRC was een deftige liberale krant. Het Algemeen Handelsblad ook, maar in de laatste jaren van zijn bestaan wat progressiever. De animo om samen te gaan was bij de redacties dan ook niet groot, maar de eigenaar van beide kranten zette door. Beide waren in de jaren zestig noodlijdend geworden.

De nieuwe krant oriënteerde zich minder dan zijn voorgangers op de VVD, maar noemde zich wel liberaal in de brede zin van het woord. Men wilde een kwaliteitskrant zijn voor hoger opgeleide Nederlanders. In het eerste nummer schreef men dat de krant gemaakt werd „vanuit een liberale geesteshouding met eerbied voor het individu en de beginselen van verdraagzaamheid, redelijkheid en openheid.”

Commercieel gezien werd de krant een succes. In 1997 had hij ruim 275.000 abonnees. Nadien had NRC Handelsblad, net als alle andere kranten, te kampen met ontlezing en concurrentie van de digitale media. Het lezersbestand vergrijsde. Om de jongeren te bereiken werd in 2006 een ochtendblad in de markt gezet, nrc.next, met een jeugdige redactie die een heel eigen koers zou varen. Minder gericht op het nieuws. Aanvankelijk leek dat succesvol, maar na verloop van tijd liep de oplage terug, terwijl de gemiddelde leeftijd van de lezer alweer boven de 40 lag. In 2015 werd 
nrc.next, sinds kort gewoon NRC geheten, de ochtendeditie van de krant die door een gezamenlijke redactie wordt gemaakt.

Sindsdien werd de vernieuwing vooral gezocht in de digitale hoek. De NRC werd multimediaal. Inmiddels lezen meer lezers de krant digitaal dan op papier. Daarentegen werd het maken van tv-uitzendingen geen succes.

O

ntslag

In die vijftig jaar is de NRC inmiddels toe aan de zevende hoofdredacteur. Zes mannen en een vrouw: Birgit Donker. Donker werd gedwongen ontslag te nemen omdat zij het volstrekt oneens was met de plannen voor een forse reorganisatie. Plannen waar overigens niets van terechtkwam.

De redactie werd altijd nauw betrokken bij de benoeming van een nieuwe hoofdredacteur. Maar tegenwoordig geldt die functie kennelijk niet meer als erg aantrekkelijk. Van de veertien collega’s die bij de laatste benoeming van een hoofdredacteur door meerdere redactieleden werden voorgedragen, hadden er maar drie echt belangstelling voor die post. Dat kwam wellicht doordat de vertrekkende hoofdredacteur, de Belg Peter Vandermeersch, nogal controversieel was geweest.

S

eculiere krant

Net als bij het Reformatorisch Dagblad werden in de loop der jaren een paar redacteuren predikant, al zal dat niet in orthodoxe kring zijn geweest. Voor de krant zelf was berichtgeving over religie niet zo belangrijk. „Wij zijn een volstrekt seculiere krant en dat willen we ook blijven”, zo zei hoofdredacteur Knapen tegen EO-presentator Tijs van den Brink, die stagiair bij de NRC geweest was. Knapen kon zich wel vinden in de wat agnostische attitude van de krant. Dat verhinderde hem overigens niet om later staatssecretaris en senator voor het CDA te worden.

Met godsdienst kreeg de NRC in ieder geval te maken toen in 2001 sommige islamitische bezorgers weigerden om een bijlage te bezorgen waarop Koranteksten vermeld stonden. Zij beschouwden dat als heiligschennis. Een kleine 5000 lezers moesten een paar dagen wachten op een bezorger zonder gewetensbezwaren.

E

en groot goed

Columnisten waren voor de NRC altijd van grote betekenis. J. L. Heldring was een van hen. Maar er waren ook weleens conflicten. De socioloog Van Doorn zou een column hebben geschreven met een antisemitische tendens. Toen de krant openlijk verklaarde het te betreuren dat die in de krant had gestaan, was dat voor Van Doorn voldoende reden om zijn medewerking te beëindigen.

Wie tot op heden alle ruimte kreeg was cabaretier Youp van ’t Hek, hoewel zijn columns zich aan de lopende band kenmerken door een menigte grofheden en schunnigheden. De columnistenvrijheid is voor de krant een groot goed, zo liet hoofdredacteur Folkert Jensma klagende lezers weten. Maar Rosanne Herzberger, een andere columnist van de krant, zag niet veel verschil tussen Youp en de onlinehooligans. De vraag is wie het nog grappig vindt, zo concludeerde zij.

Ongetwijfeld is NRC Handelsblad een kwaliteitskrant. Ze hebben er de mankracht voor. Maar tegelijkertijd is het een krant die bij uitstek het seculiere vrijheidsgevoel belichaamt. Dat schept duidelijk afstand.

Boekgegevens

Slijpen aan de geest. Vijftig jaar NRC Handelsblad, John Kroon; uitg. Prometheus; 533 blz.; € 39,99