Johannes Cornelis (Hans) van Baalen werd op 17 juni 1960 geboren in Rotterdam. Na de openbare lagere school in Krimpen aan den IJssel ging hij in diezelfde plaats naar het bijzonder neutrale Krimpenerwaard College, waar hij de havo doorliep en de hoogste klassen van het atheneum. In Leiden studeerde hij rechten. Tijdens zijn studententijd schopte Van Baalen het tot preses van de studentenweerbaarheid Pro Patria.

Zijn loopbaan begon bij de Koninklijke Landmacht, waar hij reserveofficier werd. Van 1988 tot 1998 werkte hij bij Deloitte & Touche als managerconsultant en als directeur Public Affairs Consultants.

Zijn politieke carrière ving in diezelfde periode aan. Binnen de VVD werd Van Baalen actief als vrijwilliger. Hij was onder meer hoofdbestuurslid, internationaal secretaris en campagneleider. In 1999 kwam hij in de Tweede Kamer. Tussen mei 2002 en januari 2003 diende hij twee maanden als militair in Bosnië, waarna hij na nieuwe Kamerverkiezingen zijn werk als parlementariër tot 2009 hervatte. Aansluitend zat hij voor die partij in het Europees Parlement tot juli 2019.

In het Europees Parlement was Van Baalen ook sinds november 2015 partijvoorzitter van de ALDE (Partij van de Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa), waarbij de VVD namens Nederland is aangesloten.

Van Baalen was als VVD’er vooral actief op de portefeuille buitenland. In 2014 woonde hij samen met zijn Europese partijgenoot Guy Verhofstadt de pro-Europese protesten op het Maidanplein in Kiev bij. „We staan naast jullie, we vertrekken niet, we blijven bij jullie”, zei hij tegen de verzamelde Oekraïense betogers.

Achteraf verklaarde hij dat hij met die actie geweld tegen de betogers hoopte te voorkomen. Critici verweten hem een ophitser te zijn en de spanningen tussen Oekraïne en Rusland aangewakkerd te hebben.

In 2018 was Van Baalen kandidaat voor de Eerste Kamer, maar hij zag van die functie af omdat hij de taak niet kon combineren met andere werkzaamheden. Toen Halbe Zijlstra in dat jaar weg moest als minister van Buitenlandse Zaken werd Van Baalen genoemd als mogelijke opvolger. Hij zei daar zelf niet voor in aanmerking te komen omdat premier Mark Rutte zijn ego daarvoor te groot zou vinden. Van de politicus is ook bekend dat hij graag minister van Defensie had willen worden. Het is nooit zover gekomen.