De Nieuw-Zeelanders kiezen zaterdag in de eerste plaats een nieuw parlement. Hoewel er in de loop der jaren een aantal kleinere partijen is bijgekomen, gaat de strijd als vanouds tussen Labour en National. Labour leidt sinds de verkiezingen van september 2017 een coalitie met New Zealand First en Green. National is de belangrijkste oppositiepartij.

De verwachting is dat die verhoudingen na de stembusgang van zaterdag niet zullen wijzigen. In de peilingen geniet Labour een riante voorsprong van rond de 15 procent op National. De partij van premier Ardern kan rekenen op bijna de helft van stemmen, waarmee zelfs een absolute meerderheid in zicht zou komen. Daarmee zou Labour in theorie alleen kunnen gaan regeren, maar dat zou wel een breuk met de Nieuw-Zeelandse traditie van coalitiekabinetten zijn.

Vastberaden

De riante positie in de peilingen heeft Labour vooral te danken aan de immense populariteit van Jacinda Ardern. Drie jaar geleden werd ze op haar 37e de jongste premier in de geschiedenis van Nieuw-Zeeland. Ze oogstte lof met haar vastberaden optreden na de dodelijke schietpartij in een moskee in Christchurch, waarbij in maart vorig jaar vijftig doden vielen. Ook haar aanpak van de coronacrisis viel goed bij de bevolking. De politica schrok niet terug voor ingrijpende maatregelen, maar wist door haar empathische houding ook de harten van de burgers te winnen.

Tijdens een openluchtbijeenkomst over klimaatverandering weigerde Ardern een paraplu toen het begon te regenen. „Als jullie nat kunnen worden, kan ik dat ook”, riep ze naar een enthousiast publiek.

Die populariteit is tegelijk ook haar valkuil en een risico voor de Labourpartij, waarschuwt Jennifer Lees-Marshment, hoogleraar politieke communicatie aan de universiteit van Auckland. „Haar ‘merk’ doet het heel goed. Maar het is zorgelijk als de verwachtingen zo hoog zijn, want dan ben je snel op weg naar teleurstelling. Geen enkele leider gaat een gemakkelijk jaar in Nieuw-Zeeland tegemoet. Ze heeft nog geen vastomlijnde visie of duidelijke agenda voor haar beleid.”

Omhelzing

Dat verwijt maakt ook Judith Collins van National. De premier geeft kiezers volgens haar weliswaar „liefde en een omhelzing” in een tijd van wereldwijde pandemie, maar er is een robuust economisch antwoord op de crisis nodig. „Ik bied ze hoop en een baan”, aldus de oppositieleider.

Behalve voor een nieuw parlement, kunnen de Nieuw-Zeelanders zaterdag ook in een tweetal referenda stemmen. De bevolking mag zich in de eerste plaats uitspreken over de legalisering van cannabis. Daarvoor ligt een wetsvoorstel klaar dat voorziet in het opheffen van de strafbaarheid van verkoop, bezit, gebruik en productie van cannabis. De uitkomst van deze volksraadpleging is overigens niet bindend.

Wel bindend én veel ingrijpender is het gelijktijdige referendum over het legaliseren van euthanasie en hulp bij zelfdoding. Het Nieuw-Zeelandse parlement nam vorig jaar al een wet aan die deze praktijken legaliseert, nadat eerdere pogingen om levensbeëindiging bij terminaal zieken bij wet te regelen de afgelopen jaren waren gestrand. Gezien de gevoeligheid van het thema, bepaalde de volksvertegenwoordiging dat de bevolking het laatste woord krijgt over de vraag of de wet definitief van kracht wordt.

Brede steun

De wet staat terminaal zieke mensen toe een aanvraag voor euthanasie in te dienen. In de regelgeving zijn diverse „veiligheidsgaranties” opgenomen. Zo komen patiënten alleen in aanmerking voor levensbeëindiging op eigen verzoek én als ze op het moment van de aanvraag een verwachte levensduur van minder dan zes maanden hebben. Twee artsen moeten onafhankelijk van elkaar bevestigen dat de patiënt goed is voorgelicht.

Peilingen laten brede steun –tussen 60 en 70 procent– onder de bevolking zien. Tot grote teleurstelling van prolife-organisaties en kerken in Nieuw-Zeeland. Een groep kerkleiders uit Auckland stelde vorige week in een verklaring dat „de voorheen ondenkbare optie van hulp bij zelfdoding nu een kennelijk redelijk antwoord op ziekte vormt.”