De kredietcrisis, die in ons land pas echt voelbaar werd in oktober 2008, beschouw ik als een markeringspunt in mijn persoonlijk leven en misschien zelfs als een keerpunt. Zelf had ik al uitgerekend dat het binnenkort inderdaad alweer bijna tien jaar geleden is dat ik begon met het versneld aflossen van de hypotheek. Tegelijk had ik er niet echt bij stilgestaan dat dit crisisjubileum zou leiden tot uitgebreide terugblikken op de radio, een stortvloed aan artikelen in de media en stapels boeken in de boekhandel.

De verslaggever die mij belde, wilde vooral weten welke lessen ik uit de crisis had getrokken. Dat is een belangrijk onderwerp, zeker wanneer je het iets breder trekt en je je afvraagt tot welke inzichten en veranderingen het heeft geleid in de maatschappij. Zijn vraag dwong mij om dat op een rijtje te zetten, want in mijn geval beperkt de invloed van de kredietcrisis zich niet tot één enkele levensles. In bepaalde opzichten is mijn kijk op het leven sindsdien zelfs voorgoed veranderd.

Het eerste wat in me opkwam is dat de eerstvolgende crisis zich waarschijnlijk zal aandienen als een dief in de nacht. De grote ommekeer komt op kousenvoeten, op een moment dat huizenkopers nietsvermoedend tegen elkaar opbieden en bedrijven geschikt personeel zoeken. Destijds had het kabinet op Prinsjesdag nog een optimistische begroting gepresenteerd met de gedachte dat de crisis louter een Amerikaanse aangelegenheid was.

Verder weet ik nu al dat er mensen zullen zijn die de volgende crisis zien aankomen en ervoor waarschuwen. Het zullen er maar een paar zijn en hun timing zal er wellicht iets naast zitten, maar wie goed oplet en zich breed oriënteert, kan op tijd weten dat er een kentering aan zit te komen. Eric Mecking schreef zijn blauwdruk voor de kredietcrisis al in 2005, drie jaar voordat die met vertraging alsnog inzette. Zonder de waarschuwende woorden uit ”Deflatie in aantocht” zou ik in november 2008 nooit zijn begonnen met het wegwerken van mijn woningschuld.

Een andere les die ik heb getrokken uit de crisis, is dat ik geen tweede maal in de val zal trappen van vermeende rijkdom in de vorm van geleend geld en de verleidingen van opzichtig consumentisme. Bij veel mensen overheerst nu opluchting, gevoed door stijgende huizenprijzen en de illusie dat we de crisisjaren definitief –of zelfs voorgoed– achter ons hebben gelaten. Ondertussen kampen steeds meer opkomende landen met een valutacrisis en zijn veel digitale munten met meer dan de helft in waarde gedaald.

Tot slot weet ik nu dat je je als burger kunt wapenen tegen een crisis door de woonlasten te verlagen en een buffer aan te leggen. Wie in een hypotheekvrij huis woont, kan nooit meer een dreigbrief ontvangen van de bank omdat hij achterloopt met zijn betalingen en hoeft ook niet snel te vrezen voor een executieverkoop. Wie daarnaast kan terugvallen op spaargeld, ervaart rust en heeft respijt in geval van nood. In zekere zin leeft ons gezin alsof het nog steeds crisis is, zodat we de eerstvolgende crash op de beurs en de huizenmarkt met vertrouwen tegemoet zien.

De auteur is schrijver en publicist. Reageren? hormann@refdag.nl