Augustinus schreef het boek aan het eind van zijn leven om zijn eigen levensbalans op te maken. Hij geeft een overzicht van plaatsen in de Heilige Schrift waarin zaken worden „geboden, verboden of toegestaan.”

Zijn boek bestaat uit 555 citaten uit het Oude Testament en 239 uit het Nieuwe Testament. De Schrift is niet alleen een bron van kennis maar ook een confronterende spiegel om zichzelf te kennen, zo is de achterliggende gedachte, „namelijk hoe men is en hoe men had moeten zijn of zou kunnen worden.”

Augustinuskenner Paul van Geest schrijft in de inleiding over de achtergronden van het genre ”spiegel”. Genade heeft bij Augustinus het primaat, maar verplicht naar zijn oordeel wel tot een heilig leven. Juist daarin blijkt immers dat de mens gehoorzaam wil zijn aan God.

Daarom geeft Augustinus opvallend weinig citaten van de apostel Paulus weer, die sterk het genadekarakter van het heil benadrukte. De ”spiegel” wil vooral een appel doen op de wil van de mens om heilig te leven, gemotiveerd door de liefde. Vandaar de voorkeur van Augustinus voor de woorden van Jezus. De Bergrede wordt door de kerkvader bijna integraal geciteerd.

”Speculum” bleef onvoltooid. Desondanks laat het mooi zien dat Augustinus ernst maakte met een christelijk leven, tot vlak voor zijn dood.

Boekgegevens

De Bijbel als spiegel. Speculum, Aurelius Augustinus, bezorgd door Vincent Hunnik en Joost van Neer; uitg. Royal Jongbloed, Heerenveen, 2018; ISBN 978 90 8520 299 8; 365 blz.; € 19,95.