Is de lucht in Nederland werkelijk zo vies? Die vraag is niet zo eenvoudig te beantwoorden. Mensen denken bij vuile lucht vaak aan de grauwe wolken uit rokende schoorstenen in de Moerdijk of de Botlek en aan die ‘smerige’ kolencentrales. Dat berust echter op een misverstand, want de wolken boven zo’n kolencentrale ontstaan doordat de uitlaat ervan zo’n 10 procent water bevat. De belangrijkste andere ingrediënten zitten ook allemaal van nature in onze lucht: stikstof, zuurstof en CO2. Laatstgenoemde is weliswaar verdacht vanwege de opwarming van de aarde, maar is verder een onschadelijk gas. De concentratie CO2 in zo’n ‘smerige’ wolk is slechts twee tot drie keer zo hoog als in de lucht die mensen uitademen.

Dat is de moeilijkheid bij de discussie over luchtvervuiling: wat ís eigenlijk schone lucht? Het venijn, letterlijk, zit ’m meestal in minieme concentraties van onzichtbare verontreinigingen. Het vonnis van de rechter betrof verontreiniging van de lucht door stikstofdioxide en fijnstof.

Stikstofdioxide zit óók in die wolken boven de kolencentrale en stroomt uit de uitlaat van dieselmotoren. Helaas is het juist wat Milieudefensie hierover beweert. Op de wereldkaart met NO2-verontreiniging zie je vijf knalrode gebieden: China, het oosten van de VS, Zuid-Afrika, Italië en Nederland. Het stofje zorgt voor irritatie van de luchtwegen maar wetenschappers zijn het er niet over eens of die NO2 werkelijk zo schadelijk is.

Over fijnstof zijn de meningen niet verdeeld: daarover bestaan grote zorgen. Blootstelling aan te veel dieselroet (een van de vormen van fijnstof) verhoogt het risico op longkanker. Hier geldt echter dat Nederland bij lange na niet het smerigste jongetje in de klas is. In grote delen van de Sahara, het Midden-Oosten, India en China is de concentratie van fijnstof vijf tot tien keer zo hoog, door de vele houtvuren en de diesels zonder roetfilter.

Over die schadelijkheid zelf is ook meer te zeggen: luchtvervuiling is naar, maar de gevolgen voor de gezondheid zijn niet ernstiger dan die van overgewicht en bij lange na niet zo ernstig als die van roken.

Het verschil is echter dat roken en een verkeerd eetpatroon eigen keuzes zijn en het inademen van vervuilde lucht niet. Dat de rechter de Nederlandse staat op de vingers tikt, is terecht. Normen zijn er om nageleefd te worden. Maar het is een vertekend beeld als Nederland in de hoek wordt gezet als een smeerpoets. De miljoen longpatiënten in Nederland zijn over een paar jaar echt niet zo veel beter af als de normen gehaald zouden worden. Vergeleken met andere landen en met decennia geleden is het een verademing om in Nederland te wonen.