Het was een begrijpelijke reactie, begin van deze week. Nadat minister Grapperhaus van Eredienst maandag met koepels van geloofsgemeenschappen had overlegd, en nadat vervolgens het CIO een communiqué naar buiten bracht met de boodschap: wij raden onze achterbannen aan de plaatselijke kerken te adviseren af te schalen naar maximaal dertig kerkgangers, namen haast alle reformatorische kerkgenootschappen een afwachtende houding aan.

Zomaar zeggen: „Ja, dat gaan we doen”? Daarvoor waren de schrik en verontwaardiging te groot. Ze hadden toch niets verkeerds gedaan? Was nu misschien, zo suggereerden diverse leidslieden en opiniemakers, het moment aangebroken Gode meer gehoorzaam te zijn dan mensen?

Haastige spoed

Maar om nu al te zeggen: „We doen dit níét”, daarvoor was het begin deze week ook te vroeg. Haastige spoed is zelden goed; toch? Eerst maar eens het Kamerdebat van woensdag over de coronawet afwachten.

Inmiddels is deel één van dit debat voorbij. En hoewel het kabinet nog moet antwoorden op alle door de Kamer gestelde vragen, is het beeld duidelijk. Ja, de Kamer zóú de coronawet zo kunnen verbouwen dat de minister van VWS de bevoegdheid krijgt om, bij een oplopende Covid-19-besmettingsgraad, voor het hele land te bepalen dat kerkdiensten afgeschaald moeten worden naar de kleinst mogelijke eenheid. Het onafhankelijke Kamerlid Van Kooten-Arissen heeft daar een amendement voor klaar liggen.

Toch houdt een meerderheid van de Kamer het liefst nog een slag om de arm. Zo’n bevoegdheid gaat wel erg ver, beseffen de meeste fracties. Laten we eerst afwachten wat de kerken zondag doen, was de teneur van het Kamerdebat. Gaan ze opnieuw massaal ter kerke, dan moeten we volgende week dinsdag maar voor het voorstel van Van Kooten stemmen. Tonen ze –zoals dat heet– „verantwoordelijkheidsgevoel”, dan laten we de wet zoals hij is.

Een impasse? Ja en nee. Een deel van de plaatselijke kerkenraden en landelijke kerkverbanden stelt een besluit over aanstaande zondag nog steeds uit. Tot vrijdag, als opnieuw overlegd wordt tussen minister Grapperhaus en de religieuze koepels. Dat is ook de aanpak van de hhg van Staphorst, de plaats waar alle onrust begon.

Of wachten op het overleg van vrijdag verder zal helpen, is de vraag. Voor de minister zal het politiek gezien lastig zijn terug te komen van zijn opstelling van maandag, te weten dat kerken er zeer goed aan zouden doen de aanbevelingen van het communiqué te volgen.

Biedt de samenkomst van vrijdag geen nieuw perspectief, dan staan deze kerken alsnog voor de grote vraag: gaan ze het communiqué volgen, houden ze vast aan het maatwerkconcept, of doen ze iets daar tussenin.

Zo houden politiek en een deel van de kerken elkaar dus vooralsnog in een houdgreep. Zij het met dit verschil: de politiek hoeft tot dinsdag niet te bewegen; kerken moeten vóór zondag een besluit nemen.

Eigen spoor

Voor een ander deel van kerkelijk Nederland is de tijd van terughoudendheid voorbij. Diverse kerken en kerkenraden trekken, na rijp beraad, hun eigen spoor. Waarbij ook binnen kerkverbanden verschillen zichtbaar worden.

Zo besloot de kerkenraad van de gereformeerde gemeente van Bodegraven om zondag af te schalen naar een maximaal aantal van dertig kerkgangers. De kerkenraad van de gereformeerde gemeente van Gouda besloot door te gaan op de weg van maatwerk. Ook aanstaande zondag zijn daar weer circa 300 kerkgangers welkom. Wel worden die verzocht bij binnentreden en verlaten van de kerk mondkapjes te dragen. Ook wordt er in de Goudse kerkdienst nu niet meer gezongen.

Spannende week

Vorige week zaterdag startte voor de kerken een buitengewoon spannende week. Maandag bereikte die een voorlopige climax of anticlimax.

Zondag loopt de spanning zonder twijfel opnieuw op. Voor de politiek, voor kerkgangers en geheid ook voor de media.