Nieuw Dreyeroord herkenbaar voor veteranen
Fel protesteerden veteranen en inwoners van Oosterbeek tegen de sloop van voormalig hotel Dreyeroord in Oosterbeek, bekend van de slag om Arnhem in 1944. Nu is er vooral lof voor het nieuwe pand. Kenmerken van het oude gebouw uit de Tweede Wereldoorlog zijn daarin zorgvuldig teruggebracht.
Onvermijdelijk was het, zegt Rina Kos, dat het oude Dreyeroord tegen de vlakte ging. „Het trappenhuis bijvoorbeeld was prachtig, maar net als de rest van het gebouw was het helaas niet meer geschikt om, met de huidige eisen, zorg te kunnen aanbieden.” Met echtgenoot Ralph leidt ze het nieuwe Dreyeroord, een gastenhuis voor mensen met dementie. Begin dit jaar betrokken de eerste bewoners hun zorgappartement in het pand.
„We hebben wel moeten oefenen in geduld”, blikt Kos terug. In 2015 werden zij en haar man al betrokken bij de plannen van projectontwikkelaar Amvest en zorgorganisatie Het Gastenhuis voor huiselijke woonzorg op de plaats van het hotel. Met de nieuwe bestemming van Dreyeroord had niemand moeite, het verdwijnen van het karakteristieke pand viel daarentegen niet in goede aarde. Dat leidde tot vertraging.
Verscheidene petities kregen de steun van 25.000 ondertekenaars uit de hele wereld, ook van veel oud-strijders. Jasper Verstand, wethouder van Renkum: „Zelfs van eilandjes uit de Indische Oceaan kwamen handtekeningen. Dat was voor ons wel een reden voor hernieuwd overleg om tegemoet te komen aan de sentimenten en recht te doen aan de historie.”
Het Witte Huis
Britse veteranen noemen Dreyeroord ”The White House” (het Witte Huis). Tijdens de operatie Market Garden in september 1944 was het hotel het hoofdkwartier van een luchtlandingseenheid van de Eerste Britse Airborne Divisie, de King’s Own Scottish Borderers. Veteranen kwamen later vaak terug naar Dreyeroord, vooral tijdens de jaarlijkse herdenking in september. Sommigen logeerden er dan ook.
Dreyeroord werd in 1847 als landhuis gebouwd, sinds 1884 was het een hotel. Na de Tweede Wereldoorlog kreeg het pand het beeldbepalende aanzien van een Zwitsers chalet. In christelijke kring had Dreyeroord een goede naam, mede dankzij advertenties met de slogan ”het hotel waar mevrouw zich uit en meneer zich thuis voelt”.
Nadat een nieuw exploitatieplan als gevolg van de economische crisis schipbreuk leed, verloor Dreyeroord zijn functie als hotel en kwamen Amvest en Het Gastenhuis in beeld. „Toen we ons plan presenteerden waren we ons er onvoldoende van bewust wat de sloop van Dreyeroord zou inhouden voor degenen die zich zo nauw verbonden voelen met deze gedenkwaardige plek. De protesten hebben geleid tot een nieuw en een veel beter plan”, merkte Amvest-projectdirecteur Leonore Reijnen later op.
In het tweede ontwerp werden in het uiterlijk van het nieuwe pand typerende onderdelen van het hotel tijdens de Tweede Wereldoorlog opgenomen, zoals ramen en luiken. „Voor de veteranen roept het pand nu nog meer de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog op dan de gevel die het hotel sinds de jaren zestig had”, meent Rina Kos.
Het nieuwe Dreyeroord is een van de twaalf vestigingen van Het Gastenhuis. Er wonen 22 gasten, onder wie twee echtparen. Voor de begeleiding zijn er twintig medewerkers, onder wie verpleegkundigen, verzorgenden, woonzorgmedewerkers, gastvrouwen en koks.
Binnen het gebouw is het (oorlogs)verleden van Dreyeroord slechts aanwezig in enkele foto’s boven de piano in de huiskamer. Kos: „We realiseren ons zeker dat we op een historische locatie zitten, maar we zijn geen museum. Voor sommige bewoners is het niet prettig om aan de oorlogsperiode herinnerd te worden. Veteranen zijn natuurlijk welkom, zeker in september, en een ritje met een oude legerjeep vinden andere bewoners misschien wel leuk, maar te veel drukte is niet voor iedereen bevorderlijk.”
Don Quichot
Wiljo Pas van de stichting Behoud WO2 Erfgoed Gelderland, initiatiefnemer van een van de handtekeningenacties, stelt tevreden vast dat het nieuwe Dreyeroord uiterlijke kenmerken van het oude Dreyeroord heeft. „Amvest wilde aanvankelijk een rechthoekig pand. Wat er nu staat past bij de geschiedenis. Zelfs de hellingshoek van het dak is hetzelfde. Wij zijn daar uitermate gelukkig mee. Oosterbeek heeft nog maar een paar tastbare Market Garden-objecten: het Airborne-museum dat het hoofdkwartier van de Eerste Airborne Divisie was, de begraafplaats en de Oude Kerk. Gelukkig maakt Dreyeroord weer deel uit van dit kleine groepje.”
De handtekeningenactie was een succes, aldus Pas. „De steunbetuigingen kwamen uit 62 landen. Dat geeft aan hoe belangrijk Dreyeroord nog steeds wordt gevonden. We hebben moeten vechten als Don Quichot tegen de windmolens, maar we kregen veel bijval. Uiteindelijk ook van de Britse ambassadeur in Nederland. Dat is belangrijk geweest. Vanaf dat moment konden we niet meer genegeerd worden.”
Monument
Volgens afspraak zal het pand nog worden voorzien van de naam Gastenhuis Dreyeroord. „Precies zoals op de tekeningen”, zegt woordvoerster Tjitske Nijdam namens Amvest en de landelijke organisatie van Het Gastenhuis. Een andere wens van de bezwaarmakers is al gehonoreerd: een klein monument bij Dreyeroord ter nagedachtenis aan de King’s Own Scottish Borderers, waaraan Amvest meebetaalde en grond voor beschikbaar stelde. Dat werd een kunstwerk van Ellen Brouwers uit Oisterwijk met 24 palen. „Die staan voor 24 jaar”, verklaart de ontwerpster. „Een schatting van de gemiddelde leeftijd van de soldaten die in 1944 zijn omgekomen. De staven zijn geplaatst in de vorm van een kruis, wat refereert aan het Andreaskruis in het embleem van de King’s Own Scottish Borderers. Verder verbeelden de buizen de sleepkabels van de ”gliders”, de zweefvliegtuigen die troepen vanuit het Verenigd Koninkrijk naar Nederland transporteerden. De kleur wit staat voor vrede, onschuld en hoop en is het symbool voor een vredige toekomst.”
Bij de onthulling van het monument trok Ron Johnson zich vorig jaar niets van het draaiboek en de sprekerslijst aan. De hoogbejaarde veteraan ging opeens staan en nam met luide stem het woord.
„Dit hotel, The White House, betekent veel voor ons”, aldus Johnson. „We hebben hier gevochten, een van de meest dramatische gevechten van de hele Slag om Arnhem. Rondom ons zaten scherpschutters. Tachtig procent van ons sneuvelde of raakte gewond. Daarom zijn we zo blij dat dit hotel voortleeft in een prachtig nieuw gebouw. Well done!”
