Een luchtlandingseenheid van de Eerste Britse Airborne Divisie, de King’s Own Scottish Borderers, had tijdens de operatie Market Garden haar hoofdkwartier in Dreyeroord. Rondom het hotel is zwaar gevochten. Britse veteranen hielden na de oorlog menige reünie in ”The White House” (het Witte Huis), zoals ze het pand noemden.

In christelijke kring was Dreyeroord bekend als ”het hotel waar mevrouw zich uit en meneer zich thuis voelt”. Met die leus adverteerde de familie Van der Straten, die Dreyeroord 66 jaar beheerde. Het gebouw is nu in handen van investeringsmaatschappij Amvest. Zorginstantie Het Gastenhuis wil er twintig appartementen voor dementerende ouderen realiseren. Een inwonend zorgechtpaar leidt het centrum. De voornemens passen niet in het bestaande pand. Zo bleek het inwendige hoogteverschil op de begane grond bezwaarlijk. Amvest koos daarom voor nieuwbouw.

De dreigende sloop van Dreyeroord maakte veel protest los. De Stichting Behoud WOII Erfgoed Gelderland, aanvankelijk Werkgroep behoud Dreyeroord, verzamelde bijna 20.000 handtekeningen. Ook oorlogsveteranen spraken zich tegen sloop uit.

Nieuw plan

Amvest bleek gevoelig voor het verzet. De investeerder liet een nieuw plan ontwerpen, waarin het oude Dreyeroord grotendeels wordt teruggebouwd naar de situatie in 1944, inclusief ramen en luiken. Bovendien blijft de naam Dreyeroord behouden. Het Gastenhuis wordt verder tijdens de jaarlijkse Airborne-herdenking in september opengesteld voor veteranen en hun families. In de woonkamer zullen schilderijen en foto’s te zien zijn die in de oorlogsjaren op deze plek of in de omgeving van Oosterbeek zijn gemaakt.

De gemeenteraad van Renkum ging vorige week akkoord met het bestemmingsplan voor de nieuwbouw, waarin ook die toezeggingen zijn vastgelegd.

Behoud WO2 Erfgoed Gelderland was „blij verrast” toen Amvest het nieuwe ontwerp presenteerde, zegt voorzitter Pas. „Er is goed naar ons geluisterd. Het gebouw zal er bijna precies zo uit gaan zien als hoe de Britse luchtlandingstroepen het aantroffen in september 1944. Voor ons is dit een overwinning. Amvest wilde aanvankelijk een rechthoekig pand. Wat er nu komt te staan past bij de geschiedenis. Zelfs de hellinghoek van het dak wordt hetzelfde.”

Vicevoorzitter Gert Jan Weierink: „We denken dat de veteranen die hier vochten en hun families een vertrouwd gevoel ervaren als ze straks bij het nieuwe Dreyeroord staan.”

Gemeentelijk monument

„Wat mogelijk was hebben we er uit kunnen halen”, tekent Pas aan. „Eigenlijk hadden we gewoon geen recht van spreken meer doordat de gemeente Renkum eerder verzuimde het pand als gemeentelijk monument aan te merken.” Volgens de gemeente kwam Dreyeroord niet voor die status in aanmerking omdat het oorspronkelijke gebouw uit 1847 te veel „onomkeerbaar” was verbouwd.

Met dat gegeven stonden de actievoerders op achterstand. Pas: „We moesten vechten als Don Quichot tegen de windmolens, maar we kregen wel veel bijval. Uiteindelijk ook van de Britse ambassadeur in Nederland. Dat is belangrijk geweest. Vanaf dat moment konden we niet meer genegeerd worden.”

De stichting gaat zich nu inzetten voor andere gebouwen in de gemeente Renkum die van betekenis waren tijdens Market Garden en in haar ogen een beschermde status hadden moeten krijgen. „Daarmee voorkomen we dan dat voor die panden dezelfde strijd nodig is als voor Dreyeroord.”

Enkele wensen heeft Pas nog wel. „Graag zien we de eerste steen uit 1847, die zit ingemetseld in de zuidmuur, terug in de nieuwbouw. Ook zou er bij Dreyeroord een klein monument moeten komen ter nagedachtenis aan de King’s Own Scottish Borderers. Zo’n plaquette heeft na de oorlog altijd bij de voordeur gehangen.”

Amvest kan nog geen uitsluitsel geven. Woordvoerster Tony Koopmanschap: „We zijn aan het bekijken hoe we belangrijke historische elementen in het nieuwe gebouw kunnen behouden en inpassen.”

Bulldozers

Amvest gaat ervan uit dat de nieuwbouw medio 2019 kan worden opgeleverd. De investeringsmaatschappij zou „in het vervolg beter rekening moeten houden met de geschiedenis die een object kan hebben”, adviseert Pas terugblikkend. „Amvest geeft vastgoed een tweede bestemming, maar je kunt niet alles zomaar met bulldozers slechten. Je haalt wel iets markants midden uit een woonwijk weg.”

„Het is een intensieve periode geweest”, zegt Koopmanschap. „Amvest stond voor de ingewikkelde opgave om recht te doen aan de herinneringen en emoties die deze historische plek oproept, maar tegelijkertijd ook een goed functionerende kleinschalige zorgvilla mogelijk te maken.

Gelukkig konden we in goede samenwerking met de gemeente een plan opstellen dat beide wensen kan verenigen. Zonder wrijving geen glans, zullen we maar zeggen.”