Er wonen ruim 400.000 Joden in nederzettingen (Oost-Jeruzalem niet meegerekend). Ze hebben zich daar gevestigd om historisch-religieuze, strategische of economische redenen.

David Bedein in de nederzetting Efrat ten zuiden van Jeruzalem en directeur van het ”Centrum voor Nabije Oosten Beleid en Onderzoek” ziet twee positieve punten in het Amerikaanse plan. „Het plan is heel goed omdat Israël geen enkele concessie hoeft te doen als de PLO (Palestijnse Bevrijdingsorganisatie, AM) het curriculum voor de scholen niet opheft.”

Zijn organisatie heeft Palestijnse schoolboeken laten onderzoeken door Midden-Oostendeskundigen van de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. Die kwamen tot de conclusie dat schoolboeken zijn gebaseerd op drie anti-Israëlische principes: delegitimatie, demonisering en gewelddadige strijd. „Een oproep tot vreedzaam samenleven ontbreekt”, schreven de analisten.

Een ander positief punt vindt Bedein dat de Palestijnse Autoriteit de wet moet intrekken „die haar verplicht Palestijnen uit te betalen die Joden vermoorden.”

Maar de bewoners van de nederzettingen zien volgens hem „het werkelijke verhaal” achter Trumps ”Deal van de eeuw” over het hoofd. „Als de PLO de kans krijgt de Joodse gemeenschappen in Judea en Samaria te omsingelen, dan betekent dat een terdoodveroordeling en een doodslag met voorbedachten rade. Dit is zeer serieus. Het dreigement is voor mij persoonlijk. Ik heb namelijk acht kleinkinderen in Kiryat Arba en twee in Tekoa.”

Nu Palestijnen weigeren het plan te accepteren, praat de Israëlische regering volgens hem met de Amerikanen over een eenzijdige Israëlische terugtrekking. „Dat is namelijk wat de VS eisen. De veranderingen houden in dat de PLO meer macht krijgt.”

Ook website-ontwerper Simha Shumacher is niet gerust. De vader van zeven kinderen zit in de schaduw op het terras bij zijn huis in de nederzetting Ateret. „Niemand weet precies wat de plannen zijn. Mijn grootste zorg zijn de wegen. Ze praten erover om een weg af te sluiten, waarlangs ik mijn kinderen naar school breng in Ofra en naar Ma’ale Adumim, waar mijn ouders wonen. Als we 70 procent van de wegen weggeven, dan weten we niet wat er uiteindelijk allemaal kan gebeuren.”

Aanslagen

Hijzelf, zijn zuster en zijn vrienden hebben in het verleden al terreuraanslagen aan den lijve ondervonden. Hij verwerpt de stelling dat de bewoners van de nederzettingen de aanslagen aan zichzelf te wijten hebben, door juist daar te gaan wonen. „Je verwijt een meisje dat wordt aangevallen, ook niet dat zij dat aan zichzelf te danken heeft vanwege haar kleding. Ik ben niet bang. Ik geloof in God en Hij neemt de besluiten.”

Shumacher weet dat veel Israëliërs bereid zijn delen van het land af te staan in een vredesregeling met de Palestijnen. Maar de meesten zijn nooit in deze nederzettingen geweest. „Ze weten niet wat ik hier op het terrasje naast mijn huis allemaal kan zien. Ik zie alle gebouwen van Tel Aviv. Stel je voor dat hier gebeurt wat er in Gaza is gebeurd en dat ze raketten op Tel Aviv schieten.”

Ook Miri Ovadia zit buiten. Ze is zegsvouw van de gemeenteraad van Binyamin en woont in de nederzetting Neveh Tzuf. „Israëliërs willen rust en vrede. Als ze hier op bezoek komen, zien ze hoe strategisch deze gemeenschappen liggen. We zien hier twaalf grote steden en de internationale luchthaven van Israël. Stel je eens voor dat dit in de handen van een Palestijnse staat komt. De regering kan daar morgen veranderen. Ze kunnen een oorlog beginnen. Het is zoveel gemakkelijker om tegen Israël te vechten als ze deze strategische hoogten in handen hebben.”

Ovadia zegt dat bewoners in de nederzettingen niet zo vertrouwd zijn met het plan en misschien zelfs een beetje onverschillig zijn. Ook zij zijn bezig met de gevolgen van de coronacrisis en velen zijn hun werk kwijtgeraakt. Ze zijn bezorgd dat ze door een Palestijnse staat zullen worden omringd. „De meesten in Judea en Samaria snappen dat er geen Palestijnse staat mag komen. We willen ook geen soevereine eilanden. We hebben een aaneengesloten stuk land nodig. We hebben nog een paar maanden om het plan beter te maken voor Israël.”

Lees ook

Israël voert annexatieplannen waarschijnlijk niet met vaart uit

Scenario’s

Het veiligheidsestablishment heeft gewerkt aan verschillende scenario’s als Israël de annexatie start. „Misschien komt er inderdaad een zekere toename van geweld. Maar al met al wordt de situatie beter voor ons als Israël de soevereiniteit uitbreidt”, aldus Ovadia.

Ze woont op die plaats omdat ze dat recht heeft; niet omdat de nederzettingen van strategisch belang zijn. „We hebben een diepe historische band met dit gebied. Dit is ons huis. Het land Israël is belangrijk voor de drie religies, maar dit land behoort aan het Joodse volk. De hele wereld erkent dat. De discussie is of we alle delen moeten hebben. Maar het is op zich rechtmatig om hier te wonen. Met mij te beschuldigen dat we hier wonen, komen we geen steek verder.”

Yisrael Medad in Ofra, vroeger lid van het buitenlandse mediateam van de Yesharaad (voor Judea, Samaria en Gaza), wijst erop dat Israël op het ogenblik een welwillend oor heeft bij de Amerikaanse regering. „Ik heb de laatste vijftig jaar van links gehoord dat we op één lijn moeten staan met Washington. Ze zeiden: We kunnen geen voldongen feiten creëren als de Amerikanen ons niet steunen. Maar nu het Witte Huis achter ons staat, willen ze het nog niet. Hun argument is dus van geen waarde. De Democraten hebben gedreigd de annexatie niet te steunen. Zij, en ook de Republikeinen, hebben ons in het verleden soms niet gesteund. Wij moeten ons eigen beleid bepalen en er heel hard in het Congres aan werken om steun te krijgen. Maar we kunnen niet opgeven wat moreel en rechtens van ons is.”

Vijandige overname

De term annexatie heeft doorgaans een nogal negatieve bijklank. Toch is het onder voorwaarden een legaal concept. Zolang de regels maar in acht worden genomen.

Niemand kijkt vreemd op als een Nederlands dorp na herindeling bij een grotere gemeente wordt gevoegd. Toch zal ook in dat geval niet zo snel de term annexatie worden gebruikt. Dat roept al snel het gevoel van bedreiging, vijandige overname en aanverwante emoties op.

De officiële definitie van annexatie is: de incorporatie van een gebied in het territorium van een ander land of andere politieke entiteit. Zolang dat gebeurt door onderhandelingen en het maken van goede afspraken, is er niet zoveel aan de hand. Maar dat is lang niet altijd het geval, vooral als het gaat om het ‘inpikken’ van grondgebied door staten.

De voorbeelden uit de geschiedenis spreken boekdelen: de ”Anschluss” van Oostenrijk door nazi-Duitsland in 1938, de annexatie van Tibet door China in 1951 en recenter: het inlijven van schiereiland de Krim door Rusland. Daar hangt steeds een sfeer van dwang en geweld omheen.

Vandaar dat annexatie in het internationale recht tussen staten ook doorgaans als onrechtmatig geldt. Officieel heet annexatie dan: „de bestuurlijke actie en het concept die verwijzen naar de gedwongen verwerving van het grondgebied van een staat door een andere staat, wat over het algemeen als een illegale daad wordt beschouwd. Het volgt gewoonlijk op de militaire bezetting van een grondgebied.”

Als het gaat om de plannen van Israël om delen van de Westelijke Jordaanoever te annexeren, is de discussie extra ingewikkeld. Daarin spelen Bijbelse en andere religieuze aanspraken op het gebied een belangrijke rol voor zowel Joden als Palestijnen. Maar ook zaken als veiligheid en humanitaire overwegingen. Die laten zich lang niet allemaal in wettelijke kaders vangen.

Maar ook juridisch ligt het niet zo eenvoudig als bij voorbeeld een groep van 74 VN-mensenrechtendeskundigen wil doen geloven. Zij riepen onlangs de internationale gemeenschap op Israël ter verantwoording te roepen voor de annexatieplannen. Israël bezet de Westoever en inlijving van grondgebied door oorlog of andere vormen van geweld is verboden.

Daarmee gaan de experts wel aan een aantal andere aspecten uit de omschrijving van annexatie voorbij. In elk geval aan de vraag aan wie het gebied rechtens toebehoort. Moeten we terug naar de conferentie van San Remo in 1920, waarbij de mandaten in het Midden-Oosten werden verdeeld? Of naar het VN-delingsplan uit 1947? Saillant detail is dat Jordanië –toen nog Transjordanië– in 1950 de Westelijke Jordaanoever annexeerde. Overigens werd die actie slechts door twee landen erkend.

Nog los daarvan kán verdeling van gebied –en dus ook annexatie– goed verlopen als partijen daar in onderling overleg uitkomen. Daar voorzag niet alleen het vredesplan van Trump in, maar ook talloze andere vredesvoorstellen die in de loop der jaren op tafel zijn geweest. Feit is dat de Palestijnen die steeds hebben verworpen.

Tweestatenoplossing

De Palestijnse regering in Ramallah heeft het vredesplan van de Amerikaanse president Donald Trump al verworpen voordat deze het publiceerde. Ze wijst de annexatie van delen van de Westelijke Jordaanoever absoluut af.

Trump heeft het vertrouwen van de Palestijnen verspeeld door zonder overleg de ambassade van zijn land naar Jeruzalem te verplaatsen. Ook heeft de Amerikaanse leider financiële strafmaatregelen tegen Palestijnen ingesteld. Verder heeft hij in 2018 het kantoor van de PLO in Washington gesloten. Palestijnen beschouwen de regering-Trump dan ook als sterk vooringenomen tegen de Palestijnen.

Toch is er ook kritiek op de afwijzing. „Nee zeggen tegen het plan van Trump of niets doen, staat gelijk aan Israël groen licht geven om de Jordaanvallei te annexeren”, schreef Bishara Bahbah, de vroegere hoofdredacteur van de Palestijnse krant Al-Fahr, onlangs in Ha’aretz.

De Palestijnen hebben in 2000, 2008 en 2014 al vredesvoorstellen verworpen die waren gebaseerd op de tweestatenoplossing. Het is helemaal niet zeker of zich een betere kans zal voordoen. Bahbah voorspelt dat de Amerikaanse presidentskandidaat Joe Biden het niet beter zal doen dan Trump. „Trump is de enige president in de moderne geschiedenis die een abnormale invloed op Israëlische politici heeft. Gelukkig boezemt hij hen ook vrees in. Hij is dus in staat om concessies uit hen te trekken ten gunste van de Palestijnen.”

Terwijl Palestijnse burgers bezig zijn met zorgen over levensonderhoud en geen vertrouwen meer hebben in de politiek, publiceren Palestijnse leiders de ene waarschuwing na de andere.

In mei al zei de Palestijnse premier Mohammad Shtayyeh dat het Palestijnse leiderschap is ontslagen van alle akkoorden en afspraken met Israël en de VS. Hij roept de landen van de wereld op Palestina te erkennen „Het is de juiste tijd en het moment van de waarheid voor allen die in de tweestatenoplossing geloven.”

Ook de bekende Palestijnse functionaris Hanan Ashrawi vestigt haar hoop op andere landen. Die moeten volgens haar beslissen welke rol het internationale recht speelt. De vraag is of dat recht moet zegevieren, of dat Israël in een uitzonderingspositie mag blijven. „Ze kunnen niet in een grijs neutraal gebied staan.”

Alle ingrediënten zijn in de zomer van 2020 aanwezig voor een forse storm.