Gelaagd onderwerp: huidhonger
Als aanraken niet mag, of mondjesmaat, wordt ieders huid van niemand en van iedereen. Van niemand, omdat rond elke volwassene een cirkel van zo’n twee armlengtes is getrokken, en tenzij het gaat om een man/vrouw/kind of verpleegkundige/verzorger/huisdier blijft de mens binnen die cirkel alleen. Van iedereen, omdat politici, ethici, filosofen, psychologen en columnisten hier iets van vinden en volop praten en schrijven over de diepste dingen. Openlijk wordt gediscussieerd over aaien en knuffelen, waarbij eigenlijk wordt bedoeld: hoe moet het met dat arme hart van ons.
Het hart zit vlak onder de oppervlakte. In de documentaire Huidhonger van Lieza Röben, die verscheen vlak voordat de coronacrisis er was in Nederland, wordt dit haast voelbaar: via close-ups van huid, met een geluid eronder dat doet denken aan een kloppend hart. De huid lijkt op een landschap, ruw, uniek, afwisselend hobbelig en glad met een parelglans. De afgelopen tijd werkte Röben aan deel 2. Dat gaat Huidhongersnood heten, vertelt ze, en regisseurs uit andere culturen kunnen bijdragen gaan leveren. „Het is interessant om te zien hoe verschillende nationaliteiten omgaan met deze crisis.”
Aangeraakt worden heeft een grote impact, zegt één van de personen die in haar documentaire aan het woord komt – een vrouw die single is en die, als de sportleraar haar helpt bij bepaalde bewegingen, beseft dat ze eigenlijk nooit wordt aangeraakt. Terwijl een aanraking je misschien wel bevestigt in de kern van je bestaan, denkt ze: „Jij bent dan gewoon goed genoeg.”
„Ge beseft da niet”, zegt een Vlaamse vrouw die haar man verloor. „Zat dat verlangen zo diep? Ik heb daar nood aan.”
Over hoe alleen blijven na het verlies van een geliefde voelt, gaat ook het boek ”Huidhonger”, eind april uitgegeven door De Arbeiderspers. „Niet alleen fysiek maar dus ook dieper, in je hele wezen, voel je je niet meer aangeraakt”, schrijven de auteurs daarin. De ervaringsverhalen die ze verzamelden gaan over de verschillende manieren waarop mensen hiermee omgaan, waarbij de zoektocht naar een nieuwe sekspartner trouwens een grote rol speelt. In een interview aan het eind van dit boek zegt psychiater Dirk de Wachter: „Ik pleit voor meer vel voelen, al is het een heel gevoelig onderwerp. (…) Vel voelen is van levensbelang en daarmee bedoel ik in de dagelijkse omgang: een knuffel van je kind, een omarming van een vriend, de hand vasthouden van je moeder, de stevige arm om je heen van een vriendin.”
Huidhonger is een woord dat aan de coronacrisis verbonden zal blijven. Het stond in april boven een artikel van de Universiteit Utrecht dat een onderzoek aankondigt van experimenteel psycholoog Anouk Keizer naar de relatie tussen thuisisolatie, gebrek aan aanraking en mentaal welzijn. Onderzoekers weten inmiddels allang dat liefdevolle aanrakingen gunstig zijn voor de bloeddruk, het immuunsysteem en dat ze de weerbaarheid tegen stress verhogen. Daarom zorgen de anderhalvemetersamenleving en een verpleeghuis dat op slot zit of zat voor dilemma’s. De ic’s zijn in Nederland niet overvol geraakt, daar is iedereen blij mee. Tegelijk zijn sommigen alleen gestorven, zonder dat geliefden hun gezicht nog konden aanraken op het laatst.
In een interview met de Volkskrant noemde klinisch-ethicus Erwin Kompanje het onlangs „onbegrijpelijk en onmenselijk” dat ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen het contact met familie is onthouden, zonder ze daar individueel iets over te zeggen hadden. Hij zegt niet dat alles open had moeten blijven, maar denkt wel dat hier lessen uit zullen worden getrokken.
Intussen bestelden obstinate burgers de afgelopen tijd shirts met een opdruk in de trant van „Raak mij gerust aan” en gaf een Naardense coach een tip om huidhonger te verminderen. „Houd je gezicht met je armen gekruist vast.” De hersenen schijnen dan te denken dat de eigen handen van een ander zijn.
Huidhonger is een gelaagd onderwerp, zo gelaagd als de huid zelf.
Hoe groet je?
Wat wordt de nieuwe groet, nu handenschudden niet mag? De drie zoenen lagen al langer onder vuur – grote kans dat die nu voorgoed in de ban worden gedaan. Blijven over: de zwaai, boks, ellebooggroet, footshake, buiging, het knikje.
Het Nieuwe Groeten
