”Boerderijen op het Hogeland”
Auteur: T. B. Bierema e.a.; uitgave van de Stichting Boerderijenboek Het Hogeland, Oudeschip, 2003; 696 pag.; ISBN 90 5294 225 0; € 75,-. ”De Atlas van Kooper. Oude kaarten van de provincie Groningen”, door M. Schroor
Uitgeverij: Profiel, Bedum, 2003; 160 pag.
ISBN 90 5294 276 5
Pagina’s: € 47,50 .

Twee kloeke werken over de historie van de provincie Groningen kwamen op de markt. Eén met 70 oude kaarten en één over 350 monumentale boerderijen. De uitgaven zijn in hun soort bijzonder te noemen.

Zelden lukt het om een sterk regionaal getint boek in grote oplage aan de man te brengen. Stichting Boerderijenboek Het Hogeland presteerde het om na een oplage van 3500 exemplaren binnen een jaar de tweede druk te laten maken van ”Boerderijen op het Hogeland”. Bovendien is er in de jaren ’70 van de vorige eeuw ook een tweetal boeken verschenen over deze boerderijen.

Het boek -696 pagina’s groot formaat en 1000 illustraties geheel in vierkleurendruk- beschrijft het ontstaan, de ontwikkeling en de huidige situatie van de ongeveer 350 boerderijen op Het Hogeland, gelegen in het noorden van Groningen. De boerderijen liggen of lagen in de vroegere gemeenten Warffum, Usquert, Uithuizen en Uithuizermeeden. Bovendien is een aantal hofsteden opgenomen uit Den Andel en Rottum/Zandeweer, plaatsen die respectievelijk in de voormalige gemeenten Baflo en Kantens liggen.

Per plaats zijn overzichtskaartjes opgenomen waarop de geografische ligging van de beschreven boerderijen in en rond de twaalf dorpen is aangegeven. Zo is ook te zien of een boerderij nog bestaat of is verdwenen. Om het zoeken te vergemakkelijken zijn een uitvoerig persoons-, boerderij- en plaatsnaamregister opgenomen.

De oude foto’s en documenten, gecombineerd met recente kleurenfoto’s van de boerderijen, bieden een kleurrijk en schitterend overzicht van de rijke geschiedenis van de vaak monumentale hofsteden. Bij veel van deze hoeven is uitgebreide informatie opgenomen over vroegere bewoners.

Voor het lokaliseren van de dorpen en steden in het hoge noorden is de zogenaamde ”Atlas van Kooper” onmisbaar. Van zowel de provincie als de stad Groningen worden al bijna vijf eeuwen kaarten gemaakt. Ze vormen een afspiegeling van de veranderingen die plaatshadden in het landschap, zoals inpolderingen, verveningen, kanalenaanleg en stadsuitbreidingen. Wie wil weten hoe de wereld van Groningen er in vervlogen tijden bijlag, kan niet om oude kaarten en plattegronden heen. ”De Atlas van Kooper” bevat ruim zeventig kaarten, waarvan vier uitslaand.

Het boek geeft niet alleen de geografische geschiedenis van Groningen weer, maar de auteur gaat ook in op de manier waarop de kaarten zijn vervaardigd, hun vaak fraaie versiering, de opdrachtgevers, de uitvoerders en de wijze van plaatsbepaling. De kaarten beslaan de periode van ongeveer 1500 tot 1870.