Terwijl over de hele wereld sportwedstrijden niet meer doorgingen, begon op 17 maart in het Russische Jekaterinenburg het kandidatentoernooi schaken. Vlak voor de start gaf de Nederlandse topschaker Anish Giri aan dat hij, gezien het wegvallen van concurrerende sporten, rekende op massale belangstelling voor het schaakevenement. Met een knipoog naar het hamsterend winkelpubliek zei hij: „In Nederland is het schaken straks net zo populair als toiletpapier.”

Inmiddels kan worden geconcludeerd dat Giri op z’n minst deels een vooruitziende blik had. Onlinejeugdschaakclub schaakmatties.nl krijgt per week zo’n 250 nieuwe aanmeldingen tegen 40 normaal, zegt Dharma Tjiam, directeur van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond (KNSB). Voor onlinetoernooien is ook veel belangstelling, constateert hij. „Eens per week organiseerde de schaakbond zo’n wedstrijd op chess.com en daar deden doorgaans twaalf spelers aan mee. Nu regelen we elke dag zo’n toernooi en schrijven er telkens veertig à vijftig deelnemers in.” Ronduit spectaculair zijn de gebruikersaantallen van chess.com en lichess.com. „De eerste is ’s werelds populairste schaaksite en groeide de afgelopen weken van 45 miljoen naar 57 miljoen gebruikers en lichess.com ging van 24 miljoen naar 29 miljoen.”

Valsspelen

De Koninklijke Nederlandse Dambond (KNDB) kan slechts dromen van damsites die een miljoenenpubliek trekken. Maar wat voor schaken geldt, gaat ook voor dammen op: via het web kruisen dammers in coronatijd massaal de degens. Verschillende verenigingen houden hun clubavond online, weet dambondvoorzitter Frans de Jonge. Zelf organiseert de bond sinds kort elke maandag-, dinsdag- en woensdagavond voor iedereen toegankelijke „onlineclubavonden” op lidraughts.org. De eerste paar keer trokken de avonden zo’n 170 bezoekers, inmiddels liep dat aantal op tot circa 250. De dambond ontwikkelt nu onlinetoernooien voor de jeugd en gaat ook onlinetrainingen voor dammers van allerlei niveau aanbieden.

Voor Johan Teake Dekker betekent de coronacrisis dat zijn op 25 april geplande aanval op het wereldrecord kloksimultaandammen niet doorgaat. Kloksimultaandammen houdt in dat de simultaangever meerdere partijen –in Dekkers geval 46– tegelijk speelt en die wedstrijden in een beperkte tijd moet afronden. Op elk bord moet hij vijftig zetten spelen in totaal twee uur. Omdat Dekker zijn evenement afgeblazen zag worden en hij toch in training wil blijven, bedacht de Fries een alternatief waarbij hij online en offline met elkaar verbindt. Hij organiseert online een simultaan en zet in een zaal dertig computers op dezelfde afstand als waar zijn tegenstanders normaal zouden zitten.

Schaken via internet is al vanaf de jaren negentig populair, weet schaakbonddirecteur Tjiam. Het NK internetschaak is al jaren vaste prik. De dambond is nog niet zover, maar volgens voorzitter De Jonge grijpt de bond de kansen die de huidige tijd ook biedt met beide handen aan. Hij denkt dat in de nabije toekomst met name jeugdwedstrijden in elk geval deels online gespeeld gaan worden.

Dat het Nederlands Kampioenschap dammen algemeen (dat in april had moeten plaatsvinden) via het web gaat verlopen als de coronacrisis nog lang duurt, verwacht De Jonge niet. Een probleem dat opgelost moet worden, is arbitrage. Want wie controleert of de speler die thuis achter de computer zit niet stiekem een damprogramma raadpleegt? Tijdens internetschaaktoernooien controleren arbiters op fraude met behulp van software, zegt Tjiam. Maar in finales wordt geen risico genomen. „Er gaat dan naar het huis van elke deelnemer een arbiter om te voorkomen dat iemand valsspeelt.”

Wordfeud

Wel of geen coronacrisis: fervente scrabbelaars kunnen met de app Wordfeud toch volop hun geliefde spelletje spelen? Nee, zegt Rudy Kuijpers, voorzitter van de Scrabblebond Nederland, die eerst uitlegt waarom clubspelers liever Webfeud gebruiken. „Deze app erkent alleen woorden uit de Dikke Van Dale.” Maar hét bezwaar tegen Wordfeud én Webfeud is volgens hem dat deze vormen van wedstrijdscrabble een hoge geluksfactor hebben. Per beurt moet je het maar treffen welke letters je worden toebedeeld. Wie gunstige letters trekt, heeft meer kans dan iemand die het met onmogelijke combinaties moet stellen.

De scrabblewereld vond een oplossing om geluksfactoren te minimaliseren: duplicatescrabble. Bij dit spel fungeert één persoon als spelleider. Per beurt trekt hij zeven letters. De deelnemers krijgen drie minuten om daarmee een woord te vormen en dat op te schrijven. Daarna verzamelt de spelleider de briefjes. Het woord dat de meeste punten oplevert, zet hij vervolgens op het centrale bord. Elke deelnemer speelt met een eigen scrabblebord en neemt dat woord over. Het spel eindigt na 22 beurten of als de letters op zijn. Kuijpers: „Duplicatescrabble is niet eenvoudig online te organiseren, hoewel er hier en daar mee wordt geëxperimenteerd. Het vond op het web nog geen brede ingang in de scrabblewereld.”

Beginners

De rode en blauwe legers van het strategospel staan dezer dagen veelvuldig online tegenover elkaar. Dé website waarop strategofans elkaar uitdagen, is stratego.com. Behalve Nederlanders vind je er met name Grieken en Duitsers, zegt Pim Niemeijer, voorzitter van Strategobond Nederland (SBN). Rond 20.00 uur zijn er op de site zo’n 350 online, zegt Niemeijer. „En dan zijn de Amerikanen nog niet eens wakker.” Op een goede avond trekt stratego.com circa 500 bezoekers. De wedstrijden die in normale tijden in zaaltjes worden verspeeld, verplaatsten zich naar het web, signaleert de SBN-voorzitter. „Het percentage mensen dat online stratego speelt, nam de afgelopen weken toe met 30 à 35 procent. Liefhebbers moeten toch aan hun trekken komen.”

Probeert de strategobond het ‘onlinevuurtje’ op te stoken nu offline spelen voorlopig niet meer mag? Nee, zegt Niemeijer. „Onze focus ligt op het organiseren van gewone toernooien. Helaas moesten we een wedstrijd die op 14 maart zou worden gespeeld cancelen en ook een op 11 mei gepland toernooi is afgelast. Maar online gebeurt er al zó veel; wekelijks worden nu al zo’n vier à vijf toernooien gehouden. Extra inspanningen van onze bond voegen op dat punt weinig toe.”

Ook beginners kunnen op stratego.com terecht, verzekert Niemeijer. „Hoe het werkt, staat uitgelegd op forum.stratego.com en je kunt daar ook met een toekomstige tegenstander een afspraak maken voor een wedstrijd.”

Scrabblevereniging De Klinkers houdt clubavond online

„Utrecht, Xantippe, Nederland, Zweden, Portugal, Denemarken, Rotterdam: U, X, N, Z, P, D, R.” Op zijn YouTubekanaal geeft spelleider Jeroen Kramer op 14 april de aftrap voor de clubavond van de Rotterdamse scrabblevereniging De Klinkers. Kramers leest voor de eerste beurt de letters op. Daarna is het stil en loopt de klok af van drie minuten naar nul seconden. Op het scherm is een groot, leeg scrabblebord te zien. Rechtsonder is Kramer klein zichtbaar. Als de tijd erop zit, inventariseert hij via WhatsApp de scores die zijn thuis meespelende clubgenoten en enkele gastspelers hem toesturen.

Het woord DUX levert met 28 punten de hoogste score op. Op het scherm wordt DUX neergelegd op F8, horizontaal. Het gros van de deelnemers heeft het woord gevonden. Voor beurt twee moeten de deelnemers met de letters E, R, Z M, E, C, en H een woord zien te maken. Na 21 beurten is het bijna twee uur later en is het spel afgelopen. De woorden op het bord zijn bij elkaar opgeteld 938 punten waard. Met 919 punten komt de winnaar aardig in de buurt.

Het is de vierde onlinewedstrijd, blikt Kramer terug. „Nadat de clubavonden niet meer gehouden konden worden, bedacht ik deze methode. De eerste twee keren was het behelpen. Maar inmiddels loopt het perfect.” Er is ook steeds meer animo voor, weet de oud-kampioen van Nederland. „Als spelleider kun je niet meer dan vijftien spelers handelen. Ik heb al meerdere mensen moeten teleurstellen die wilden meedoen.”

Kramer denkt dat de door hem bedachte manier van onlinescrabbelen verfijnd kan worden. „Ik verwacht dat we binnenkort met honderden spelers tegelijk aan één partij kunnen meedoen. Corona raakt ons allemaal, maar dit beschouw ik als een lichtpuntje. Als straks alles weer normaal wordt zoeken we elkaar weer op, maar blijft ook deze vorm bestaan.”

bit.ly/3buchGB voor het terugkijken van deze wedstrijd

Leren schaken met chessity.com

SGP-leider Kees van der Staaij grijpt het coronatijdperk aan om zijn 16-jarige dochter „de edele kunst van het schaken” bij te brengen, zei hij in een interview met het RD. Wie niet zo’n vader heeft, kan terecht op chessity.com. Via deze site is het mogelijk om spelenderwijs schaken te leren én er erg goed in te worden.

Chessity is zeer toegankelijk, leert een eerste kennismaking. Elke les begint met een instructie. Daarna maak je enkele puzzels. Heb je alle opgaven goed? Dan krijg je drie sterren.

Normaal gesproken moeten gebruikers voor chessity.com betalen. Maar omdat de scholen dicht zijn, mogen gezinnen drie weken gratis de lespakketten gebruiken. Die periode is lang genoeg om een kind te leren schaken. Leuk aan chessity.com is dat je er een heus schaakdiploma kunt halen.

Versla uw redacteur in een simultaandampartij

Speciaal voor lezers van RDMagazine geeft de auteur van dit artikel –oud-wereldrecordhouder kloksimultaandammen– op vrijdag 8 mei vanaf 19.00 uur een onlinedamsimultaan. Deelnemen kan als volgt.

Maak een account aan op lidraughts.org.

Geef u uiterlijk 5 mei op voor de simultaan via een e-mail naar rdmagazine@rd.nl. Vermeld daarin uw naam, woonplaats én gebruikersnaam op lidraughts.org.

U krijgt 7 mei per e-mail een link toegestuurd.

Zorg dat u op 8 mei ruim voor 19.00 uur op de link heeft geklikt en achter uw computer zit, want de wedstrijd begint exact op het afgesproken tijdstip.

Hoe ziet een onlinedamsimultaan op lidraughts.org voor een deelnemer eruit? U ziet op uw scherm een dambord en twee klokken. U krijgt vijftig minuten speeltijd en de klok telt af. Het is ook mogelijk om met elkaar te chatten.

Telkens nadat u een zet hebt gedaan, stopt uw tijd en gaat de klok bij de simultaanspeler lopen. Hij zal dan na kortere of langere tijd bij uw bord ‘langskomen’ en zijn zet afgeven.

De partij is afgelopen als u alle schijven van de simultaangever heeft geslagen of als u geen schijven meer hebt om te zetten. De partij kan ook verloren gaan door tijdsoverschrijding (als uw vijftig minuten zijn verstreken). Lidraughts heeft ook de mogelijkheid om op te geven of remise overeen te komen. Als er voldoende tijd is, kan via de chatfunctie nog een enkel woord worden gewisseld.