Beelden van de zingende Italianen op hun balkonnetjes gingen half maart de hele wereld over. Ook in Nederland klonk de afgelopen weken meermalen gezang op straat. Op zondag 15 maart hieven groepjes christenen buiten het lied ”Christus overwinnaar” aan; filmpjes verschenen op sociale media. Jannie Molenaar uit Urk spoorde afgelopen week in diverse media heel Nederland aan op paasmorgen om klokslag 9 uur ”Daar juicht een toon, daar klinkt een stem” te zingen. Naar aanleiding van haar oproep zegden 35 radiozenders al toe het lied te draaien.

Waarom grijpen we juist in tijden van ramp en crisis naar muziek en zang?

Laurine Jansen (37) uit Barneveld, muziektherapeut: „Mensen zoeken naar iets vrolijks. Dat zie je in de mode ook: in tijden van crisis worden er meer kleuren gebruikt. Iets vergelijkbaars gebeurt er bij muziek. Daarnaast zoeken mensen ook liederen die hun gevoel vertolken. Dat merk je in het openbaar minder, maar privé zou het goed kunnen dat mensen vaker dat soort muziek opzoeken, luisteren of spelen. En tot slot gebruiken mensen nu liederen om anderen op te vrolijken. Ze gaan bijvoorbeeld zingen bij verpleeghuizen. Op die manier proberen ze deze ouderen iets moois te bieden in een moeilijke tijd.”

Er wordt vaak gesteld dat zingen samenbindt. Hoe komt dat?

„Tijdens zingen komt in je hersenen het stofje oxytocine vrij, het zogenaamde knuffelhormoon. Dat zorgt ervoor dat je een gevoel krijgt dat je het echt met elkaar doet. Als je samen zingt, ga je bovendien gelijk inademen en neemt je hartslag op den duur dezelfde snelheid aan. Muziek luisteren en maken werkt stressverlagend en ontspannend. Je kunt simpelweg niet meer aan de stress denken als je aan het zingen bent.

Het sterke effect van zingen zie je al terugkomen in de Bijbel. Paulus en Silas zongen in de gevangenis. En de Heere Jezus zong tijdens de paasmaaltijd het hallel. Een paar uur voor Zijn lijden begon.”

Maakt het voor dat gevoel van samenbinding nog uit welke muziek wordt gezongen?

„Mensen kiezen vaak voor iets wat ze al kennen. Of voor iets wat naar hun idee past bij de situatie. Bijvoorbeeld het ”Ode an die Freude” van Beethoven, dat een paar weken geleden op zondag werd gespeeld. Daar spreekt voor veel mensen een soort hoop uit. Iets vergelijkbaars geldt voor een lied als ”Wat de toekomst brengen moge”. Dat gaat over vertrouwen, het is een geloofsuiting. Wat er ook gebeurt, God staat erboven. Prachtig dat ze op Urk zondag ook een geloofslied willen gaan zingen.”

Welke rol speelde muziek bij rampen en crisissituaties in het verleden?

„Je ziet dat veel Nederlandse volksliederen geschreven zijn in crisissituaties. Bijvoorbeeld ”O Nederland let op uw zaak” en ”Merck toch hoe sterck”, die beiden over de Tachtigjarige Oorlog gaan. In tijden van opstand ontstaan vaak protestliedjes. Zo voel mensen zich onderling verbonden tegen een vijand.

Er is wat voor te zeggen dat we nu samen tegen corona ten strijde trekken. Maar uit het zingen van de christelijke liederen spreekt eerder een geestelijke les: we stellen ons vertrouwen op God en willen niet overwonnen worden door angst voor ziekte.”

Kiezen predikanten in de eredienst nu ook voor andere psalmen?

„In preken komt de crisis duidelijk naar voren, is mijn ervaring. In hun keuze voor liederen en psalmen sluiten de predikanten daar vaak op aan. Misschien dat we nu ook wel anders luisteren naar de psalmen. Het kan best zijn dat er een bekende psalm wordt gezongen die nu opeens iets met ons doet.”

Werkt zingen nog steeds verbindend als ieder het vanuit zijn eigen huis doet?

„Jazeker. Als ik op zondag meeluister, weet ik dat op honderd andere plekken in mijn woonplaats mensen mee zitten te zingen. Die luisteren ook thuis en horen wat ik hoor. Op die manier voel ik me toch met hen verbonden.”