Jongeren in de kerk richting geven in onzekere tijden
Hoe houd je in deze crisistijd contact met de jongeren in je gemeente? Een belangrijke vraag voor veel ambtsdragers en jongerenwerkers. In gesprek met drie jongerenorganisaties. „Geef jongeren het gevoel dat je hen ziet en voor hen bidt.”
„Er komt nu heel veel aan op persoonlijk contact”
Laurens Kroon is directeur van de Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten (JBGG). Hij ziet dat kerkenraden momenteel druk zijn met inspelen op de ontwikkelingen rondom het coronavirus. „De stappen die de overheid neemt, dwingen ons tot onorthodoxe maatregelen. De eerste zorg is hoe je de erediensten zo goed mogelijk kunt laten doorgaan.”
Kroon merkt dat veel gemeenten beeld toevoegen aan de audiostream. „Zeker met het oog op onze jongeren vind ik dat heel verstandig. Je bent met beeld betrokkener bij de eredienst.
Tegelijkertijd vraagt de crisis heel wat van de gezinnen. Het gezin is een kerkje binnen de kerk. Bij de eredienst houdt dat in dat je samen meekijkt, meezingt en meebidt. Ga na de kerkdienst niet online, maar doe de laptop uit en zorg voor een medialoze zondag.”
Kerkenraden doen een appel op de betrokkenheid van de gemeente en jongeren, geeft Kroon aan. „Het vraagt verantwoordelijkheid van de jongeren en gezinnen om betrokken te blijven op de zondagse en eventuele doordeweekse activiteiten.”
Kroon ziet voor de JBGG twee belangrijke taken. In de eerste plaats wil hij graag stimuleren dat kerkenraden en leidinggevenden het contact met jongeren opnieuw zoeken en intensiveren, zeker nu dat contact niet meer fysiek is.
Als tweede noemt hij de rol van de JBGG zelf. „We gaan meer materiaal voor jongeren en leidinggevenden online aanbieden. Denk aan de podcast ”Op weg naar Emmaüs” die op de site staat. Recent is er een video verschenen met ds. H. Brons over de eerste dagen van de coronacrisis, waarin hij jongeren wijst op de ernst van de tijd en hen oproept om hun heil bij de Heere te zoeken. Deze week kwam er een videoboodschap online van ds. J. M. D. de Heer.”
Ambtsdragers en leidinggevenden ervaren een drempel bij het gebruik van nieuwe media, merkt Kroon. „We steunen hen door samen te kijken naar onderwerpen als: hoe kun je via Teams of Zoom een Bijbelstudie doen? Hoe kun je met WhatsAppgroepen jongeren bereiken met antwoorden op vragen die in deze tijd leven?”
Veel jongeren voelen zich juist nu erg betrokken op de kerk, zegt Kroon. Hij krijgt opmerkingen als: „Geef ons materiaal waarmee we de Bijbel kunnen doornemen.” Kroon vindt dat een mooie vraag. „We zijn druk bezig om dit vorm te geven.”
De jeugdwerkadviseur is wel bezorgd over afhakende jongeren als gevolg van de crisis en de gevolgen voor de kerkgang. Hij benadrukt dat zowel kerkenraden als jongeren het van de Heere moeten verwachten. „Hij weet dat wij in deze omstandigheden zijn. Dan mogen we Zijn zegen vragen en het van Hem verwachten.”
De directeur van de JBGG ziet in deze tijd ook kansen: „Er komt nu heel veel aan op persoonlijk contact. Zowel voor jongeren als hun ouders zijn die contacten belangrijk. Veel mensen hebben iets meer tijd; benut die voor persoonlijk contact. Het is bijna Pasen. Stuur als kerkenraad of vereniging de jongeren van de gemeente bijvoorbeeld een kaart. Ga in op de betekenis van Pasen en steek hen een hart onder de riem. Laat zien dat ze erbij horen. Geef jongeren het gevoel dat je hen ziet, aan hen denkt, en voor hen bidt.”
„Bij gemeente-zijn ontmoet je elkaar rondom het Woord”
Henco van Ee, senior jeugdwerkadviseur van de Hersteld Hervormde Jongerenorganisatie (HHJO), signaleert dat in de Hersteld Hervormde Kerk (HHK) veel kerkenraden de afweging maken om met beeld uit te zenden. Volgens hem komt dat vooral voor in gemeenten met veel jongeren. „Stilzitten op de bank en luisteren kan best lastig zijn, zeker als je een gezin hebt met jonge kinderen. Een uitzending met beeld kan het gesproken woord ondersteunen. Jongeren zijn gewend aan beeld.”
Tegelijkertijd merkt Van Ee dat er een baken is verzet. Het aanbieden van beeld kan ervoor zorgen dat jongeren het thuisblijven als een goed alternatief gaan zien voor de eredienst. „Je moet het niet te gemakkelijk maken om thuis te blijven. Bij gemeente-zijn is het essentieel dat je elkaar ontmoet rondom het Woord. Dat geldt net zo goed voor jongeren.”
Van Ee ziet ook lichtpuntjes in deze omstandigheden. „Tussen jongeren en ouderen in de kerk bestaat een generatiekloof. Jongeren merken nu hoe het is om niet meer naar de kerk te kunnen. Ouderen zien de voordelen van de moderne techniek. Mogelijk werkt dat drempelverlagend in de contacten over en weer.”
De jeugdwerkadviseur ziet mooie initiatieven in verschillende gemeenten ontstaan. „De gemeente van Lunteren geeft werkbladen uit bij de preek. Dat is een goed middel om de huisgodsdienst mee vorm te geven. De jeugdouderling van de gemeente van Stellendam en de predikant, ds. W. J. van den Brink, hebben een video voor jongeren opgenomen. De HHJO heeft preekmeeschrijfboekjes op de website staan. Die mag iedereen gebruiken.”
Persoonlijk contact verandert. Leidinggevenden, catecheten en ambtsdragers spreken veel met jongeren. De coronacrisis zorgde ervoor dat het winterwerk abrupt tot stilstand kwam. Ineens was er het gewone persoonlijke contact niet meer en werd de communicatie heel anders. Van Ee: „Het is belangrijk om te beseffen dat jongeren niet altijd vragen om contact en om duiding van de gebeurtenissen. Terwijl ze het vaak wel erg waarderen. Probeer het contact goed te onderhouden. Bel jongeren op, laat van je horen en zorg dat je er voor ze bent als er moeite is.”
Van Ee legt de vinger bij de verantwoordelijkheid die ieder gemeentelid heeft. Jongeren en kinderen kunnen volgens hem best actief voor de gemeente bezig zijn; ze hebben over het algemeen meer tijd over. „Laat kinderen een kleurplaat voor oudere gemeenteleden maken en opsturen of bezorgen. De jeugdvereniging kan ouderen, zieken en eenzamen bellen. Een bloemetje bezorgen of boodschappen doen is een praktische manier van gemeente-zijn. Zet jongeren in, geef ze verantwoordelijkheid. Dat geeft ook extra saamhorigheid.”
De jeugdwerkadviseur roept op tot gebed en dankbaarheid. „Wij moeten alles doen wat in onze macht ligt. Gebed is het belangrijkst. God zal Zijn Kerk, ook in deze tijd, in stand houden. Het feit dat de Woordverkondiging iedere zondag nog steeds doorgaat, al is het op een andere manier, is een teken van Gods trouw. Je hoopt dat jongeren daar aandacht voor krijgen. We zijn heel gezegend met alles wat we hebben.”
„Een wonder kan ook thuis op de bank gebeuren”
Willem Kok, directeur van het Landelijk Contact Jeugdwerk (LCJ) binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK), stelt dat de inspanningen van ambtsdragers en leidinggevenden, hoe goed ook, nooit de doorslag geven. „Put troost uit het gegeven dat de drie-enige Verbondsgod Zijn Kerk vergadert. Vanuit deze troost voorkom je hijgerigheid en een houding alsof alle resultaten van onze inspanningen en activiteiten afhangen.”
De LCJ-directeur ziet zeker de relevantie om het contact met jongeren goed te houden. „Het is van het allergrootste belang dat de ambtsdrager of leidinggevende in contact komt met de totale kerkjeugd, dus niet alleen met hen die gewoonlijk al naar kerkelijke activiteiten komen. Dat kan door een appje te sturen of via social media of mail contact te leggen. Door via het natuurlijke contact je open te stellen om de vele vragen die jongeren hebben uit te lokken en met ze te bespreken, wordt de brug naar een langdurige relatie gelegd. Dan ben je werkelijk van toegevoegde waarde voor een jongere. Daarbij: contact met jongeren is de beste manier om hen bij de kerk te houden.”
Volgens Kok is het goed om een verschillende aanpak voor jongeren te hanteren: „Een serieuze jongere heeft diepe en inhoudelijke vragen. Bij een doener kan een ingang zijn om een meme rond thuiswerken te versturen en via een glimlach proberen contact te leggen.”
Kok vraagt zich af hoe de kerk om moet gaan met diensten met beeld. Zijn de uitzendingen tijdelijk en verdwijnen die weer na afloop van de coronacrisis? Daarbij: „Digitaal een dienst volgen biedt ook de mogelijkheid om bij een andere kerk mee te luisteren. Daar moeten christenen ontspannen mee omgaan. Een andersoortige kerkdienst volgen kan de boel eens flink door elkaar schudden en dwingen om naar de kern te kijken. Dit biedt ook mogelijkheden voor een gesprek in het gezin. Doe dan net als de Bereeërs, die dagelijks onderzochten of wat ze hoorden volgens de Schriften was. Daarbij leer je soms waarderen wat je hebt, en soms scherpt het je op.”
Kok geeft aan dat het LCJ nog veel werk te doen heeft. „We zijn op dit moment een programma aan het ontwikkelen rondom rouw en verdriet. We verwachten dat gemeenten hier op zeer korte termijn behoefte aan hebben, gezien het aantal sterfgevallen door het coronavirus. Ook organiseren we een online-event rondom het doen van geloofsbelijdenis.”
Kok vindt het belangrijk om na te denken over hoe jongeren bij de kerk kunnen blijven. Toch ligt daar niet de nadruk op, zo zegt hij. „Wat denk jij van de Christus? Dat is de eerste en de belangrijkste vraag aan ouderen en jongeren in deze dagen. Alle andere vragen verbleken daarbij. Als Jezus Christus als een gewillige Borg en Zaligmaker wordt verkondigd en zo dichtbij komt, dan hoeven we niet zo bang te zijn voor jongeren die vertrekken. Dan kan er zelfs weleens een wonder bij het luisteren thuis op de bank gebeuren. Als iets het moet doen, dan is het wel Zijn liefde voor zondaren.”
Dit is het eerste deel van een tweeluik over gemeente-zijn in coronatijd. Zaterdag deel 2.
