Poerim, een vrolijk en actueel feest tegen antisemitisme
Een feest van pret, waarbij de wijn rijkelijk vloeit. Het Joodse feest van Poerim breekt vanavond los. De strijd tussen Haman en Mordechai is een eeuwige strijd, zegt opperrabbijn Binyomin Jacobs.
Haman komt niet uit de lucht vallen, zegt Jacobs desgevraagd. „Haman is een afstammeling van Amalek die op achterbakse wijze Israël aanviel, namelijk in zijn rug. Haman en Mordechai zijn niet slechts historische figuren, maar zij symboliseren de strijd tussen goed en kwaad. Het boek Esther laat ook een diepere zin zien: hoe onderdruk je het kwaad, of beter: hoe transformeer je het kwaad in het goede?”
Is het antisemitisme erger geworden?
„Ja en nee. Het is een virus dat in de geschiedenis steeds weer andere mutaties ondergaat. Eerst was je van het verkeerde ras, nu heet je ”zionist” omdat je Jood bent. Antisemitisme is salonfähig geworden.”
De carnavalsoptochten in het Belgische Aalst met stereotiepe beelden van Joden riepen grote verontwaardiging op. Het is een grap, zegt men.
„Wij Joden houden ook van grappen en waarderen humor zeer. Maar nooit een grap met een vieze bijsmaak. Als je beelden van Joden vertoont die in het verleden oorzaak waren om Joden te vermoorden, overschrijd je een grens. Als je elk jaar in het gezicht gespuwd wordt, wat in Aalst het geval is, is dat dan zo leuk?”
U bent voorgedragen tot coördinator bestrijding terrorisme, zo wordt er getwitterd. Een strijd tussen Ronny Nafthaniël en uw persoon. Geruchten gaan dat het een Poerim-grap is….
Lachend: „Het zal dinsdag mogelijk duidelijk worden of het een ”practical joke” is. En dan ben ik benieuwd wie erin getuimeld is.”
Voordat het Poerim losbreekt, is er een dag van vasten. Jacobs: „Koningin Esther deed dat voordat zij haar opwachting bij koning Ahasveros. Poerim laat zien dat gebed en vasten enerzijds en gebruik maken van de politieke mogelijkheden uitstekend samengaan. Het is bid én werk.”
Er is bij Poerim niet alleen sprake van een gevecht tegen de vijand buiten jezelf, maar ook het beleven van de interne eenheid van het Joodse volk, aldus Jacobs. „Poerim is nauw verbonden met Grote Verzoendag, Jom ha-Kippoeriem. Dat wil zeggen: als gelijk Poerim. Poerim brengt de geestelijke eenheid van Grote Verzoendag op een hoger plan, want men wil de eenheid ook fysiek beleven. Men organiseert een gezamenlijke feestmaaltijd en geeft extra geld aan de armen.”
De verkleedpartijen op Poerim lijken verrassend veel op carnaval.
„Daar ziet een diepere betekenis achter. In het boek Esther wordt de naam van God niet één keer genoemd. Er vinden wonderen plaats, maar die spelen zich af binnen de natuurwetten. Maar God heeft wel duidelijk de leiding, alleen je moet het wel door het geloof zien. Dáárom verkleedt men zich.”
Poerim eindigt met de optocht ”Ad-lo-jada”, dat is: ”tot men niet weet”. Men moet drinken tot men het verschil niet weet tussen „gezegend zij Mordechai” en „vervloekt zij Haman.”
„Let op, er staat: tót men het verschil niet weet. Dus niet: tot en mét. Deze uitdrukking heeft opnieuw een diepere betekenis. Het goede en kwade komen volgens de Joodse filosofie beiden van God en bevinden zich in de mens. Nu is opnieuw de opdracht voor de mens om niet aan het kwade toe te geven maar er tegen te strijden, of zo mogelijk: het kwade in het goede te transformeren. Poerim is geen pleidooi voor dronkenschap, wat faliekant verkeerd is, maar past bij het feest van de overwinning. Je mag drinken, nee, je móet. Want het is Poerim.”