Volgende week, op 13 en 14 maart, houdt het Oranjefonds weer de actie NLdoet, om vrijwilligers te mobiliseren en in het zonnetje te zetten. Het is mooi om vrijwilligers actief te zien. Woord en Daad kreeg er alleen al 1500 vrijwilligers bij voor de kringloopwinkels. Voor een organisatie die grotendeels draait op en door vrijwilligers is dit in geen geld uit te drukken. De kennis die we delen, de verbondenheid met het doel en met elkaar: dat is de basis van veel van dit werk.

Bijna de helft (48,5 procent) van de bevolking van 15 jaar en ouder gaf in 2017 aan zich minstens één keer per jaar als vrijwilliger ingezet te hebben. Dit blijkt uit het CBS-rapport ”Vrijwilligerswerk: Activiteiten, Duur en Motieven” uit juli 2018. Deze mensen zijn actief als mantelzorger, voor ontwikkelingsorganisaties of culturele instellingen, voor de natuur, de kerk, de school, sportclubs enzovoort. Dat doen ze belangeloos en met veel liefde en toewijding. Waar zouden we zijn zonder al die vrijwilligers?

Het is goed om eens over die vraag na te denken. In een land als Nederland is de vrijwilliger niet meer weg te denken. In een samenleving als de onze, waarin mensen steeds meer alleen met zichzelf bezig zijn, blijft het bijzonder dat er ook zoveel mensen zijn die tijd en energie investeren in de ander en in de maatschappij. Steeds vaker ook vervangen hun werkzaamheden betaald werk.

De belangrijkste reden voor mensen om vrijwilligerswerk te doen, is dat ze het zelf leuk vinden en graag iets voor een ander doen, geeft genoemd CBS-rapport aan. Vrijwilligers zijn een belangrijke pilaar voor de Nederlandse maatschappij. Een pilaar die echter bedreigd wordt door de druk van de hoge eisen die we stellen aan het dagelijks leven en aan de economie. Daar zijn we met elkaar verantwoordelijk voor. Maar ook de overheid speelt daarin een grote rol.

Saamhorigheid

Wat kan de overheid (nog meer) doen voor vrijwilligers? Er stond vroeger goud tegenover iedere euro (of gulden) die de maatschappij in ging. Dit om de economie stabiel te houden. Hoeveel goud zet de staat tegenover de vrijwilliger, om de maatschappij leefbaar en stabiel te houden?

De overheid doet regelmatig onderzoek met betrekking tot de inzet van vrijwilligers en er komen met regelmaat adviesrapporten uit. Lucas Meijs, hoogleraar vrijwilligerswerk (Volunteering, Civil Society and Businesses) aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, zet dit thema op de kaart. Zo zegt hij, in een interview in People Planet Profit, over vrijwilligerswerk: „Als het binnen de werkuren valt, zou het goed zijn wanneer deze bijdrage aan de maatschappij declarabel zou worden.” Er is budget vrijgemaakt voor de Maatschappelijke Diensttijd voor jongeren. Waardevol! Maar de staat kan meer doen om vrijwilligerswerk toegankelijk te maken en te houden.

Politici, ook de lokale, doen er daarom goed aan wanneer zij hun betrokkenheid bij de vrijwilligers (in de gemeente) tonen en hun plek innemen rond de coördinatie van vrijwilligerswerk. De inzet, de kennis en de passie die veel Nederlanders tentoonspreiden en de besparing van veel geld als gevolg van hun inzet zouden de politiek erg moeten aanspreken. Vrijwilligers zorgen voor een olievlek van saamhorigheid en enthousiasme, kernwaarden die de maatschappij nodig heeft.

Een- en tweeverdieners

Tweeverdieners dragen minder belasting af dan eenverdieners, terwijl het bij eenverdieners heel goed mogelijk is dat de partner zonder inkomen wel als vrijwilliger werkzaam is. Laat de Belastingdienst daarom kijken naar bijdragen in natura via inzet bij maatschappelijke organisaties.

Daarnaast kan de overheid werkgevers stimuleren om hun medewerkers ook ‘betaald’ vrijwilligerswerk te laten doen. Verder kan de regering steun bieden aan kerkelijke en religieuze instellingen als het gaat om hun maatschappelijke inzet, omdat deze met hun vrijwilligers vaak op diverse terreinen een cruciale rol spelen.

Vrijwilligerswerk heeft een prijs. Dat weet de vrijwilliger als geen ander. En elke keer als ik bij een vrijwilligersgroep ben of een vrijwilliger spreek, denk ik: Goud! Daarom is investeren in vrijwilligers van blijvende waarde. Ook voor de overheid.

De auteur is als relatiebeheerder Particulieren werkzaam bij Woord en Daad.