Het justitiepastoraat bestaat zeventig jaar en daarom werd vrijdag in Tilburg een jubileumsymposium belegd. De Groot, hoogleraar levensbeschouwing en geestelijke volksgezondheid in Tilburg, gaf aan dat in de meeste Europese landen de geestelijke verzorging van gedetineerden lang in handen van de kerk lag. Tegenwoordig hebben uiteenlopende levensbeschouwingen toegang tot detentiecentra via de door de staat aangestelde geestelijk verzorgers.

Het systeem is te danken aan een lange traditie van omgang met diversiteit, aldus De Groot. „Humanistische, islamitische en andere geestelijk verzorgers profiteren van een systeem dat werd geboren uit verscheidenheid in christelijke kring.”

Radicale islam

Dat de Nederlandse overheid het justitiepastoraat mogelijk maakt, regelt en betaalt, is vrij uniek. Zo geeft Turkije nauwelijks geestelijke verzorging aan gedetineerden. In Roemenië is geestelijke verzorging het monopolie van de Roemeens-Orthodoxe kerk. In Denemarken verzorgen lutherse priesters, in dienst van de overheid, het pastoraat. De introductie van islamitische geestelijk verzorgers ging niet door vanwege angst voor de radicale islam.

Hulp aan gedetineerden is een gedeelde maatschappelijke verantwoordelijkheid, stelde Annelore Roelofs, plaatsvervangend hoofddirecteur van de Dienst Justitiële Inrichtingen. Volgens haar hebben de kerken altijd vrijwilligers geleverd voor de geestelijke verzorging van gedetineerden.

Dr. Reijer de Vries, docent praktische theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit en staflid voor justitiepastoraat bij het Universitair Centrum Geestelijke Verzorging, wees op de gevangenbewaarder die de ex-gedetineerden Paulus en Silas nazorg verleende. Hij verzorgde de wonden en zette een maaltijd voor. „Dat is nazorg van toegevoegde waarde.”

Voor Liesbeth Spies, burgemeester van Alphen aan den Rijn, is het „zonneklaar” dat kerk en staat elkaar versterken in het justitiepastoraat. Ze maakt zich er zorgen over dat 45 procent van de ex-gedetineerden binnen twee jaar opnieuw in de fout gaat.