Geboortezorg is speciaal. Elke keer als er een kindje ter wereld komt, getuigt dit van een groot wonder. De bevalling heeft veel impact op het leven van de kraamvrouw en op het gezin. Vreugde en verdriet kunnen dicht bij elkaar komen. Soms is er sprake van teleurstellingen of zelfs rouw.

Tijdens de bevalling en de kraamperiode, die gepaard gaan met heftige emoties, speelt de kraamverzorgende een grote rol. Als zorgverlener maakt zij een korte periode deel uit van het gezinsleven.

Het is uniek in de wereld hoe de kraamzorg in ons land is geregeld en dat ze deel uitmaakt van het basispakket in de zorgverzekeringswet. Dat geeft vaak discussie. Kraamzorg is toch vooral huishoudelijke zorg? Kan de familie dat niet doen? En medewerkers zeggen wel eens: „Kraamzorg is hard werken, met een grote mate van onregelmatigheid en veel dagen achter elkaar. Dat is toch niet meer van deze tijd?”

Identiteit

Staat kraamzorg terecht ter discussie? In een tijd waarin de focus ligt op zorg thuis in plaats van in het ziekenhuis? In de wetenschap dat de start van het kind ontzettend bepalend is voor de ontwikkeling van het kind en het gezin? Laat ik enkele elementen noemen:

• De kraamzorg draagt bij aan een goede start van het pasgeboren kind. Dat begint vaak met het assisteren tijdens de bevalling, niet zelden op ongeplande momenten. Voor heel wat kraamverzorgenden blijft deze zorgverlening bijzonder. En de gezinnen (vaak ook kraamvaders) zijn blij dat de kraamverzorgende de regie neemt, de rust bewaart en oog heeft voor het hele gezin.

• De kraamverzorgende sluit aan bij de identiteit van het gezin. Een kraamvrouw zei laatst: „Het is fijn als je gewezen wordt op Iemand die erboven staat.” Soms staat namelijk het nut van reformatorische (kraam)zorg ter discussie. Zorg is toch gewoon zorg? Een andere kraamvrouw reageerde hier als volgt op: „Op momenten dat je zwak bent, is het niet fijn als je de manier waarop jij in het leven staat, moet verdedigen.”

• Ze biedt professionele zorg en voorlichting rond het kraambed. Ze zorgt voor moeder en kind, helpt bij de (borst)voeding, bevordert de moeder-kindhechting en begeleidt in de (nieuwe) moederrol. Ze heeft ook aandacht voor het verwerken van de bevallingservaring en oog voor risico’s, pijn, somberheid of zelfs depressie, evenals voor het gezinsleven. De rol van de kraamverzorgende is cruciaal. Door een goede start van de baby of het tijdig signaleren van problemen kan (dure) zorg later worden voorkomen. De kraamverzorgende is dan ook een specialist aan het worden.

• Door haar wordt geen standaardzorg geleverd. Met de kraamvrouw wordt de inhoud van de zorg besproken en bepaald. De kraamverzorgende zoekt de balans tussen ”gast in het gezin zijn” en ”als professional haar vak uitoefenen”.

Wederzijds vertrouwen

De praktijk is soms weerbarstig. Het gebeurt nogal eens dat de kraamverzorgende het dringende verzoek krijgt de ramen te zemen of allerhande niet direct noodzakelijke werkzaamheden uit te voeren. Per kraamgezin kunnen de wensen en behoeften verschillen, maar door de kraamverzorgende in te zetten als kinderopvang, schoonmaakster, kok en bezoekregelaar dreigt de cliënt zelf de kraamzorg ter discussie te stellen.

Voor RST Zorgverleners staat de kraamzorg niet ter discussie. Met inmiddels dertig jaar ervaring zijn we overtuigd van de toegevoegde waarde daarvan. Tegelijk hebben we oog voor de ontwikkelingen. Die vragen meer kennis en deskundigheid van medewerkers, verandering van taken en intensievere samenwerking met bijvoorbeeld verloskundigen en ziekenhuizen.

Voor ons is kraamzorg echt een vak, dat kennis en (levens)ervaring vereist. De kraamverzorgende is aanwezig bij emotionele en intieme momenten. Dat vraagt wederzijds vertrouwen en schept een band. Dat is niet te vervangen door een zorgbezoekje van tien minuten met de vraag: „Alles goed, nog klachten?” We zijn daarom ontzettend blij met onze fantastische kraamverzorgenden en dankbaar voor de grote mate van klanttevredenheid.

De auteur is directeur Zorg bij RST Zorgverleners. Deze organisatie bestond op 13 september dertig jaar.