Telefoons uit. Bordjes naast de parkeerplaats van Herinneringscentrum Kamp Westerbork zijn heel duidelijk. Het informatiebord op de parkeerplaats zelf vertelt waarom. „De apparatuur in en rond de telescopen is zodanig fijngevoelig dat u wordt verzocht ook uw mobiele telefoons uit te schakelen omdat ze ook in stand-bystand storingen kunnen veroorzaken.”

Informatieborden zijn langs het Melkwegpad zelf veelvuldig aanwezig. Je zou verwachten dat ze het verhaal van het Melkwegstelsel vertellen: de kolossale cirkel met daarin miljarden sterren. Maar de borden gaan over het zonnestelsel: de acht planeten die om de zon draaien.

Het aantal meters tussen de verschillende infoborden zegt iets over de afstand tussen die acht planeten. Het eerste bord gaat over de dwergplaneet Pluto. Die is het verst verwijderd van de zon, waar het laatste informatiebord over gaat. Daartussen staan de acht planeten Neptunus, Uranus, Saturnus, Jupiter, Mars, Aarde, Venus en Mercurius.

Het model van het zonnestelsel rond het Melkwegpad heeft een schaal van 1:3.700.000.000. Dat betekent dat 1 millimeter Melkwegpad 3700 kilometer in het heelal voorstelt. Elke stap die een bezoeker doet op het pad, staat dus voor 2,5 miljoen kilometer in het heelal.

Eenvoudig

Op deze en andere manieren worden feiten over het heelal eenvoudig uitgelegd. Kinderen kunnen halverwege het pad het verschil in zwaartekracht op de aarde, de maan en Jupiter zelf ondervinden. Ze tillen een gewicht over een brug heen dat 10 liter water voorstelt. Op de ”aardebrug” weegt dit gewicht 10 kilo, op de brug van de maan 1,6 kilo en op de Jupiterbrug wel 24 kilo.

Ook kunnen kinderen de werking van de radiotelescoop proefondervindelijk vaststellen. Er staan twee groene zogeheten fluisterschotels op 100 meter afstand van elkaar. Als iemand iets fluistert in het midden van de ene schotel, hoort de persoon aan de andere kant dat supergoed. De schotels bundelen het geluid op het brandpunt in het midden, in het brandpunt.

Zo kunnen de veertien radiotelescopen bij Westerbork elektromagnetische straling van zeer ver verwijderde sterrenstelsels opvangen en bundelen. De signalen van deze schotels worden bij elkaar opgeteld op een speciale manier, zodat ze gezamenlijk één telescoop vormen: de Westerbork Synthese Radio Telescoop (WRST). Sterrenkundigen van over de hele wereld maken er gebruik van.

Het 2,7 kilometer lange Melkwegpad komt vlak bij voormalig kamp Westerbork uit. Dit is openbaar terrein en dus gratis toegankelijk. Er staan twee treinwagons. Met vergelijkbare wagons zijn in de Tweede Wereldoorlog 107.000 Joden, grotendeels via Westerbork, weggevoerd naar concentratiekampen. Dat gebeurde ook met 245 Sinti en Roma en enkele tientallen verzetsstrijders. Slechts 5000 weggevoerden keerden na de bevrijding terug.

Barak 56 is gedeeltelijk nagebouwd. In zo’n barak woonden honderden mensen. Gidsen vertellen hoe het leven in zo’n barak was. Er waren bijvoorbeeld heel veel vliegen en muggen. Elke kampgevangene moest per dag vijftig vliegen doodslaan.

Indrukwekkend

Monument ”De 102.000 stenen” is indrukwekkend. Elke steen herinnert aan een man, een vrouw of een kind dat vanuit kamp Westerbork is vertrokken en vermoord.

Het is goed om geen haast te hebben, als je het Melkwegpad loopt en het kampterrein bezoekt. Wie alle informatie langs het pad en op het kampterrein wil lezen en horen, is al gauw een uur of vijf bezig. Zoek een rustig plekje op en probeer je eens voor te stellen hoe het er 75 jaar geleden aan toe ging. Denk eens aan de angst voor het wekelijks afroepen van de namen van degenen die op transport moesten. Om nooit meer terug te keren.

serie Gratis uitje

Wat is er mooier dan een middagje weg zonder dat het wat kost. In deze serie tips voor een uitje. Voor niets. Deel 7