Zijn werkkamer in het gemeentehuis van Zwartewaterland in Hasselt reflecteert de gebruiker. Staartklok aan de muur, massief donkereiken vergadertafel en dito stoelen, antieke kast en authentiek bureau.

Eddy Bilder houdt van de 19e eeuw. „Er is weleens gezegd dat ik liever toen had geleefd, maar dat is overtrokken. Je leeft nu en lang niet alles was vroeger beter.” Maar toch. Recent las hij een biografie van de negentiende-eeuwse, liberale staatsman Thorbecke. „Dan dringt de vergelijking met nu zich nadrukkelijk op. lk zie dan allerlei zaken die me niet blij maken, zoals de vele lege stoelen in de kerken, de teloorgang van het CDA en het verdwijnen van het christelijke karakter van ons land. Dat maakt me weemoedig.”

Bilder is afkomstig uit Ermelo. Als telg uit een geslacht van aannemers studeerde hij bouwkunde en leek voorbestemd om vaders bedrijf, vier geslachten eerder opgericht, voort te zetten. Hij werd in zijn geboorteplaats wel als aangeduid als Eddy the Builder, maar ging de politiek in en klom op tot wethouder en locoburgemeester. Bij het CDA kwam hij „door een samenloop van omstandigheden” terecht. „Het heeft zo moeten zijn. Hoewel ik ook de SGP een warm hart toedraag, voel ik me in die partij geplaatst. Er is wel veel wat me verdriet. Dat ik lid ben van dezelfde club als bijvoorbeeld Dries van Agt, die zich zo afzet tegen lsraël. Maar ik loop niet snel weg. lk ben wat dat betreft echt hervormd in mijn denken.” Van 2007 tot 2010 was hij Tweede Kamerlid voor het CDA. ln die fractie stond hij bekend als een kritische volger van de invulling van de invulling van de C binnen zijn partij.

SGP

Toen als gevolg van de val van het kabinet in 2010 er vervroegde verkiezingen werden uitgeschreven, had hij er schoon genoeg van. De hyperigheid van de Haagse politiek, de voortdurende strijd om media-aandacht, waren reden om zich niet meer herkiesbaar te stellen. „lk had niet het idee dat ik veel toevoegde in die omgeving, die wordt beheerst door politieke spelletjes en de waan van de dag.”

Zijn ouders behoorden tot de confessionele richting in de Nederlands Hervormde Kerk, maar Bilder had al op jonge leeftijd moeite met de veranderingen die zich binnen de kerk voltrokken. De vervlakking van de Boodschap en de verwoede pogingen om door middel van aanpassingen van de dienst jongeren te trekken, stonden hen tegen. Het deed hem bewust kiezen voor de Gereformeerde Bond.

Zijn grootouders, bij wie hij vaak logeerde, hielden hem voor dat geloof niet alleen een zeker weten maar ook een vast vertrouwen is. Dat sprak hem aan. „Mijn grootouders behoorden tot de christelijke gereformeerde kerk, de richting van Bewaar het Pand. Ze kerkten bij dominee P. Roos.”

Achterhoedegevecht

Aan het eind van het gesprek geeft hij aan bestuurslid te zijn van de Mr. H. K. J. Beernink-Stichting, een organisatie waarin nog steeds mensen bijeenkomen die ooit tot de CHU behoorden. De Christelijk-Historische Unie was een van de drie partijen die in 1980 met de rooms-katholieke KVP en de gereformeerde AR opging in het CDA. „Mijn ouders stemden CHU, een partij waarnaar ik nog wel eens kan terugverlangen. lk voel me thuis bij die mensen, hoewel het verleden soms wordt geromantiseerd. Maar is conservatisme niet ook terugverlangen naar een tijd die nooit is geweest?”

Er wordt veel gediscussieerd over de toekomst van het CDA. „Je beseft dat we in een achterhoedegevecht zijn terechtgekomen. Een flink deel van de partij en de achterban heeft met de kerk en het geloof niet zoveel meer of hangt een andere religie aan. De oplossingen voor de neergang worden echter op de verkeerde plek gezocht. lk denk dat een deel van het volk, ook al behoort dat niet tot een kerk, nog wel voelt dat we met van Hogerhand afkomstige normen en waarden beter af zijn. Dat lukt niet met het bedenken van campagnestrategieën en het inhuren van allerlei communicatiebureaus. Dat is mensenwerk.”

Kan het nog goed komen?

„lk blijf een beetje hoop houden. Begin deze eeuw zag je een kentering onder Jan Peter Balkenende, die een enigszins steilgereformeerde uitstraling had en geen poging deed dit imago te veranderen. Dat authentieke deed de partij goed. Daarnaast kwam het CDA ook door verschillende andere externe omstandigheden weer terug, maar al snel zag je het oude machtsdenken weer opbloeien. Het is niet hopeloos, kijk naar het Oude Testament. Daarin wisselden perioden van geloof en ongeloof elkaar ook af.”

Heeft het vertrek van Sybrand Buma gevolg voor de koers van het CDA?

„Op korte termijn niet. Als er straks een nieuwe politiek leider wordt gekozen en een nieuw verkiezingsprogramma moet worden gemaakt, is er wel kans op een verschuiving naar links.”

U bent voorzitter van het zogenaamde Christelijk Conservatief Beraad. Waarom horen we daar zo weinig van?

Hij glimlacht. „Het beraad leidt een wat slapend bestaan. De kartrekkers zijn erg druk en wonen ver bij elkaar vandaan. We hebben besloten het kalm aan te doen. Maar eigenlijk zouden we ons wat nadrukkelijker moeten bezighouden met bijvoorbeeld de duiding van de opmars van het Forum voor Democratie.”

Hoe ziet die duiding er wat u betreft uit?

„Voor een deel berust deze partij op conservatieve gevoelens, maar de grondslag is niet christelijk. lk zie de groei van deze partij vooral als een antwoord op de Haagse politiek. Het blijft wel de vraag of het enige dageraad zal hebben. Dat weten we mogelijk over een jaar of vijf.”

Wat weten we dan?

„lk denk dat er niet heel veel verandert. En dat is wel waar De Forumkiezers op hopen. We hebben een land met coalities en compromissen. De bureaucratie draagt er ook aan bij dat aanpassingen niet al te snel kunnen worden doorgevoerd. Maar er is wel iets bijzonders. Een nieuwe partij, in één keer de grootste. Dat is bijna een revolutie. De andere partijen zouden Forum voor Democratie wel de kans moeten geven om verantwoordelijkheid te dragen. Persoonlijk verfoei ik ze niet. Ze hebben ook ideeën die me aanspreken.”

Zoals?

Bilder herhaalt wat hij al aan het begin van het gesprek heeft benadrukt, namelijk dat hij zich op verschillende terreinen voorzichtiger moet uitdrukken dan ten tijde van zijn Kamerlidmaatschap. Zijn rol als burgemeester vraagt dat van hem, geeft hij aan. Maar hij kan zich bijvoorbeeld de scepsis bij FvD over de besluitvorming op het terrein van het klimaat goed voorstellen. „Er is onmiskenbaar wat gaande en we moeten nadenken over onze omgang met de schepping. Maar ik zie nu overhaaste keuzes, zoals de snelle energietransitie.”

Bij het ontpolderen van een klein deel van Zeeland was u kritisch over het natuurbeleid.

„Dat was tijdens het Kamerdebat over de Hedwigepolder in 2012. Teruggeven aan de natuur werd dat genoemd. Die woordkeus was sowieso verkeerd. Dat heeft iets van afgoderij. Het geeft niets weer van onze verantwoordelijkheid als rentmeester voor de schepping.”

ln 2011 werd u burgemeester. Een bewuste keus?

„lk wist zelf nog niet zo goed wat ik zou gaan doen. Het was de toenmalige Commissaris van de Koningin in Overijssel, Geert Jansen, die me uitnodigde om te solliciteren. Laat ik dat maar doen, dan heb ik dat ook eens meegemaakt, was m’n gedachte. Hij had het echter goed gezien, het was in een keer raak.”

U typeert zichzelf als een ouderwetse burgemeester. Wat is dat?

„lk voel me vooral burgervader, geen afstandelijke bestuurder. lk wil tussen de mensen staan en hen zoveel mogelijk helpen. Dat kan natuurlijk hier ook goed door de schaalgrootte. Zwartewaterland heeft ongeveer 23.000 inwoners. Er is sprake van hechte gemeenschappen met een fijnmazig karakter en betrokkenheid op elkaar. Daardoor voel ik me hier erg op mijn plaats en hoop te kunnen blijven.”

Uw positie staat toch niet onder druk?

„Het is de vraag hoe het in een volgend kabinet uitpakt met de uitwerking van het besluit om over te gaan tot een gekozen burgemeester. lets waarvan ik overigens een verklaard tegenstander ben.”

Waarom?

„lk zie het burgemeesterschap als een ambt. ln de kroonbenoeming zit een verwijzing naar het feit dat de regeermacht van Godswege is gegeven. Bovendien ben ik van mening dat een burgemeester geen politieke figuur moet zijn.”

U heb uitgesproken opvattingen, maar wilt er toch voor iedereen zijn. Hoe doet u dat?

„lk ben hier van iedereen. lk kom in alle kerken, maar sta ook op zaterdag weleens op het voetbalveld. lk bezoek tal van bijeenkomsten en praat met tal van inwoners. Daarbij behoud ik mijn eigen opvattingen. Het lijkt wel moeilijker te worden in Nederland als die denkbeelden religieus zijn. Dat is vreemd. Als ik fervent Ajaxaanhanger zou zijn, zou dan de vraag gesteld worden of dat verenigbaar is met het ambt van burgemeester?”

Zwartewaterland omarmt het toerisme. In hoeverre verstoort dat de zondagsrust?

„We vinden het fijn als er hier mensen komen. Voor bijvoorbeeld het bezichtigen van de vele monumenten in Hasselt. De verstoring van de zondagsrust valt wel mee. Op die dag is er in Hasselt niet veel te doen en in Genemuiden nog minder. Zwartsluis is wat toeristischer. Maar wat moet ik vinden van mensen die hun bootje aanmeren of hier wat eten op zondag? Die regelgeving ligt buiten de gemeente. Het was ook nooit onderwerp van discussies. We zijn geen volk van scherpslijpers. Leven en laten leven en elkaar respecteren, dat staat voorop.”

U spreekt in de raadsvergaderingen een ambtsgebed uit. Hoe lang nog?

„Het is hier nog nooit onderwerp van discussie geweest.”

ls het lastig om als vrijgezel uw werk te doen in een traditioneel denkende gemeente?

Hij gaat even verzitten, haast zich om het tegendeel te bewijzen. „lk zou dit werk nooit zo intensief kunnen doen als ik een gezin had. Eigenlijk ben ik dag en nacht beschikbaar. lk spreek vaak later op de avond met mensen, ook als ze bijvoorbeeld een biertje op hebben. Dan komen de echte problemen op tafel. Op zondag ga ik uit de kerk vaak met mensen mee naar huis om aan de keukentafel een kopje koffie te drinken. lk bezoek mensen bij ingrijpende gebeurtenissen, zoals ernstige ongevallen en suïcide. Zou ik al deze dingen kunnen doen zonder een thuisfront tekort te doen?”

Als wethouder bent u ooit bedreigd. Hoe zit dat in Zwartewaterland?

„lk heb me hier nooit bedreigd gevoeld en kan frank en vrij over straat gaan. Toch weet ik wat bedreigde bestuurders voelen, omdat ik jaren geleden zelf vier tot vijf weken ben beveiligd. lk kan de situatie van Geert Wilders invoelen. Hij heeft al vele jaren altijd mensen om zich heen, tot aan de deur van het toilet. De impact daarvan wordt onderschat.”

In het verleden was u bestuurder in de binnenvaartsector. Hebt u nu nog bijbanen?

„Ambtshalve ben ik betrokken bij de veiligheidsregio, ben ik voorzitter van de Monumentenraad en ik doe nog volop mee in een comité dat zich inzet voor het verwerven van middelen voor de hervormde kerk in Ermelo. Dat laatste heb ik altijd gedaan. lk sorteer er onder meer oude boeken. lk houd van lezen, geschiedenis en monumenten.”

Dat laatste is een overblijfsel uit uw verleden?

„Dat gaat nooit over. Bouwkunde en in het bijzonder oude architectuur heeft mijn belangstelling. lk ben lid van alle drie de oudheidkundige verenigingen in Zwartewaterland maar ook van die in Ommen en Ermelo. lk koop jaarlijks een of twee oude panden op om die in oude luister te laten herstellen en een nieuwe functie te geven.”

U zoekt verwaarloosde monumenten?

„Ze komen meer op mijn pad. Als liefhebbers uit dit wereldje er helemaal geen raad mee weten, kloppen ze bij mij aan. lk heb er inmiddels een aantal in m’n bezit. Onder meer in Kampen, Zwolle en in deze omgeving. lk vind het geweldig om zelf te ontwerpen, te puzzelen en stoeien met plattegronden en te zoeken naar een zinvolle nieuwe bestemming. Niet om rijk van te worden, maar ik zou jokken als ik zeg dat het helemaal niets opbrengt.”

Nooit gedacht aan een andere gemeente?

„Niet echt. lk geloof dat ik ook lang niet overal zou passen, daarvoor ben ik te veel confessioneel gekleurd. Het zou voor mij bijvoorbeeld onmogelijk zijn om bij allerlei bijeenkomsten op zondag op te draven. lk zou er best vrede mee hebben hier tot het einde van mijn loopbaan te blijven.”

rd.nl/hetgesprek



Eddy Bilder

Eddy Bilder (54) groeit op in een confessioneel hervormd gezin in Ermelo. Afkomstig uit een geslacht van aannemers studeert Bilder bouwkunde. Hij wordt wethouder voor het CDA in zijn woonplaats en is voor die partij van 2007 tot 2010 ook Tweede Kamerlid. ln 2011 volgt een benoeming tot burgemeester van het Overijsselse Zwartewaterland. Bilder is ongehuwd en aangesloten bij de hervormde gemeente (Gereformeerde Bond) in zijn woonplaats Genemuiden.