Van drie van de vier afgestoten kerken is niets meer terug te vinden omdat er nu woningen en appartementen staan. Van de vierde kerk, die van Koningshoeven, is de tussen de huizen ingemoffelde toren blijven staan. Ook hier is van het kerkgebouw geen spoortje meer te zien.

In ”Een eeuw kerken in Broekhoven en Koningshoeven in Tilburg” beschrijft Corrie Vervest de opkomst en de neergang van de Rooms-Katholieke Kerk in Tilburg-Zuid. Vervest (1950) studeerde theologie aan de Theologische Faculteit Tilburg, was jarenlang werkzaam in het onderwijs en doet vrijwilligerswerk in de parochie. Eerder schreef ze, samen met anderen, ”Geloven op Korvel”. In haar huis in Tilburg-Zuid, aan de vroegere doorgaande weg naar Breda, vertelt ze hoe het gegaan is.

Ruim honderd jaar geleden bestond de huidige wijk Broekhoven nog uit allemaal landelijk gebied. Toen er huizen kwamen, was het bisdom ’s-Hertogenbosch er snel bij om een parochie te stichten en een kerk te bouwen, niet één keer maar vijf.

De eerste kerk was die van Onze Lieve Vrouw Moeder van Goede Raad, beter bekend als Broekhoven I, die in 1913 gebouwd werd. In 1921 kwam er een kerk in de aangrenzende wijk Koningshoeven: Onze Lieve Vrouw van Lourdes. Hiervoor in de plaats kwam in 1965 een nieuw kerkgebouw. De wijk Broekhoven kreeg in 1925 een tweede kerk, de Heilige Familie, beter bekend als Broekhoven II. In 1948 verrees in deze wijk Het Onbevlekt Hart van Maria-Fatima. In 1956 werd de Heilige Pius X gebouwd, bekend als Broekhoven III.

Vanzelfsprekendheid

De bouw van een kerk met een gemeenschapshuis en een rooms-katholieke school was in de jaren voor en na de Tweede Wereldoorlog een vanzelfsprekendheid. „Het hoorde bij de totstandkoming van een nieuwe wijk of een deel ervan”, zegt Vervest. „Het bisdom telde bij het stichten van een parochie gewoon het aantal woningen. Het grootste deel van het college van B en W bestond uit mensen van de Katholieke Volkspartij die zelf naar de kerk gingen en goede contacten hadden met het bestuur van de parochie.”

De schrijfster herinnert zich uit haar jeugd in de jaren 50 en 60 dat bijna iedereen uit de straat waar zij woonde op zondag en soms ook doordeweeks naar de kerk ging. „We gingen allemaal naar dezelfde kerk. We hadden geen keus, behalve in het tijdstip: er waren drie of vier vieringen per zondag. De hoogmis had een hoogliturgisch karakter en was voor een deel nog in het Latijn. Ik herinner me een gezin in onze straat dat niet naar onze kerk ging. Met de kinderen uit dat protestantse gezin hadden we geen contact.”

Veranderingen

Vanaf de jaren 70 werd het kerkbezoek minder, ondanks de veranderingen in de kerk, herinnert Vervest zich. „De liturgie was niet meer in het Latijn en de kerkgangers werden meer betrokken. Parochiebesturen probeerden de teruggang tegen te gaan door het organiseren van parochiegespreksgroepen, informatieavonden en beatmissen met christelijke liedjes, maar ook dat hielp niet. Eerst zagen we de tieners niet meer in de kerk, vervolgens bleven de jonge gezinnen weg en ten slotte bleven de ouderen over.”

Dat resulteerde erin dat parochies samengingen en dat kerkgebouwen gesloten werden voor de eredienst. Broekhoven II sloot haar deuren al in 1972. De laatste viering in de Fatimakerk vond plaats in 1980. In 1998 kwam er een einde aan de vieringen in de Lourdeskerk. Vanaf het jaar 2000 vonden er geen vieringen meer plaats in Broekhoven III. Op dit moment doet nog maar een van de vijf wijkkerken dienst: Broekhoven I.

Het gaat Vervest aan het hart. „Ik geloof in God Die ons vasthoudt en opvangt als het nodig is. Jezus Christus is mijn Gids en Leidsman. Het is jammer dat de Rooms-Katholieke Kerk vroeger bang was dat de leken de Bijbel zouden lezen. Men dacht dat de mensen door zelfstandig Bijbelonderzoek tot andere gedachten zouden komen. Dat idee is gelukkig veranderd.”

Ze gaat in het weekend naar de mis, soms op zondag, bij de broeders kapucijnen, soms op zaterdag, in Broekhoven I. „Er zijn te weinig priesters om alle parochies goed te bedienen. Daarom is daar geen dienst op zondag maar op zaterdag.”

Broekhoven I is een imposant gebouw aan de rand van de binnenstad met een markante toren die 45 meter hoog is. De kerkzaal is veel kleiner dan vroeger, toen er 1200 zitplaatsen waren. Toch is er meer dan genoeg ruimte voor de circa veertig zaterdagse kerkgangers.

De kerk bezit diverse voorwerpen van de verdwenen kerken. Buiten staat het beeld van Christoffel van de Lourdeskerk. Binnen staat de klok van de Pius X-kerk en er hangen een koperen altaarretabel van Broekhoven II en een drieluik van Maria-Fatima. Het zijn de herinneringen aan het rijke roomse leven.