De Van Raaltestraat in Ommen is een keurige straat, behalve dan dat er één pand uit de toon valt. Niet alleen is het glas uit de vensters weg en zijn er ramen dichtgespijkerd, maar ook is een deel van het dak ingestort en heeft de regen er vrij spel. Wie een blik naar binnen werpt, ziet dat er balken naar beneden gekomen zijn. De dakpannen zijn weggehaald. Ze liggen links van het huis, keurig opgestapeld, klaar voor hergebruik. Nog verder naar links bevindt zich de ijzerwarenzaak van Takman, eigenaar van het pand.

Het vervallen gebouw is al twaalf jaar onderwerp van discussie in de gemeente Ommen. Op 26 april 2007 nam de gemeenteraad een motie aan, waarin het college gevraagd werd „na te gaan welke middelen en besluiten nodig zijn om overeenstemming te bereiken, waarbij het behoud van het Van Raaltehuis uitgangspunt is en vervolgens een voorstel aan de raad voor te leggen voor finale besluitvorming.”

De raad hechtte waarde aan het behoud van het pand omdat het historische betekenis heeft. Het behoorde in de negentiende eeuw toe aan ds. A. C. van Raalte (zie kader). Deze woonde van 1839-1844 in Ommen en hield zich hier bezig met de opleiding van predikanten voor de kerk van de Afscheiding. Dat gebeurde in dit huis aan wat nu de Van Raaltestraat heet. Er is nog discussie over of die woning zijn pastorie was of dat het ging om een school, maar in ieder geval zijn hier de aanstaande predikanten opgeleid. Tot het begin van deze eeuw was het huis bewoond, daarna stond het leeg en raakte het in verval.

Portemonnee

Behoud van het gebouw was niet alleen een wens van de gemeenteraad, maar zeker ook van de speciaal daarvoor in het leven geroepen Stichting Van Raaltehuis en van het Amerikaanse Van Raalte Institute, waaraan historicus prof. dr. George Harinck verbonden is.

Wethouder Scheele heeft zich, met steun van beide stichtingen en de familie Takman, tien jaar lang ingespannen om het Van Raaltehuis te behouden. De wethouder pleitte zelfs in Holland (Michigan) voor behoud van het Van Raaltehuis. Holland is de plaats waar Van Raalte zich na zijn emigratie uit Nederland vestigde. Hij constateerde veel welwillendheid om het gebouw te behouden, maar de portemonnee bleef dicht zolang het niet van eigenaar gewisseld was. Dat was moeilijk omdat Takman het huis niet separaat wilde verkopen.

Twee jaar geleden zag het ernaar uit dat het pand een definitieve bestemming zou krijgen. Op 12 juli 2017 werd een intentieovereenkomst gesloten tussen Takman, de Zonnehuisgroep, projectontwikkelaar Coresta en de gemeente Ommen. Er zou een woonzorgvoorziening op het perceel van Takman komen en de voormalige theologische school zou een plaats van ontmoeting worden voor de bewoners. Maar die plannen gingen te elfder ure niet door.

De wethouder is daarna naar mogelijkheden blijven zoeken. „Takman heeft steeds meegewerkt”, aldus Scheele. „Hij heeft een sloopvergunning voor het pand niet geëffectueerd. Hij wilde wel naar het bedrijventerrein De Rotbrink, als het totaal financieel uit zou kunnen. Woensdag heb ik een gesprek met hem gehad. Hij meldde dat hij het financieel niet rond krijgt, ook in verband met de nu hogere prijzen voor de bouw van een hal.”

Scheele heeft er „een zwaar hoofd” in dat het Van Raaltehuis behouden blijft. „Aankoop door de gemeente lijkt niet haalbaar.” De provincie Overijssel zal naar zijn verwachting ook niet gaan bijdragen, omdat het pand op geen enkele monumentenlijst staat.

De wethouder heeft nog wel een „laatste idee.” Wat het is, mag hij nog niet zeggen. Het lijkt niet meer dan een strohalm.

TU Kampen

Het gaat prof. Harinck aan het hart als het Van Raaltehuis niet zou kunnen blijven bestaan, zegt de hoogleraar, staande voor het historische pand. „Van Raalte was in feite de stichter van wat eens de Theologische School en later de Theologische Universiteit in Kampen van de Gereformeerde Kerken zou worden en die is hier begonnen.”

Prof. Harinck vindt het des te meer jammer als het gebouw zou verdwijnen, omdat er dan geen enkele historische herinnering aan Van Raalte meer over is. „In Holland, Michigan, is zijn woonhuis in de jaren 60 van de vorige eeuw tegen de vlakte gegaan. Daarvan heeft men nu spijt. In de Verenigde Staten geniet de stichter van Hope College in bepaalde christelijke kringen nog grote bekendheid. Ik hoop dat er toch nog een mogelijkheid komt om het gebouw te redden.”

Stichting

Jan Heijink, voorzitter van Stichting Van Raaltehuis, zegt dat de stichting niet van plan is zich op te heffen, maar dat hij zal blijven zoeken naar mogelijkheden om het huis van de sloop te redden. „Wij willen ons blijven inzetten voor het onder de aandacht brengen van het gedachtegoed van Van Raalte en voor een passende bestemming van het Van Raaltehuis.”

Ds. A.C. van Raalte

Albertus Christiaan van Raalte werd in 1811 in Wanneperveen geboren. Hij studeerde theologie in Leiden. In 1835, een jaar na de Afscheiding, scheidde hij zich af van de Nederlandse Hervormde Kerk en nam hij een beroep aan naar de afgescheiden gemeenten van Genemuiden en Mastenbroek in Overijssel.

In Genemuiden begon ds. Van Raalte al met de opleiding van predikanten voor het kerkverband. Die opleiding zetten hij vanaf 1839 voort in Ommen, waar hij ongeveer twintig predikanten heeft opgeleid. In 1844 verhuisde hij naar Arnhem, waar hij ook studenten vormde.

Van Raalte vertrok in 1846 met een aantal volgelingen naar de Verenigde Staten. In de staat Michigan stichtte hij de kolonie Holland. De predikant richtte Hope College op, waaruit zich het Western Theological Seminary ontwikkelde.