Wat is er gebeurd?

Twee coalitiepartijen, CDA en D66, leverden het afgelopen weekend een plan in bij VVD-staatssecretaris Harbers die over asielzaken gaat. Daarin vragen ze aandacht voor de schrijnende situatie van de pakweg 740 uitgeprocedeerde en al langdurig in Nederland verblijvende asielkinderen die in afwachting zijn van hun uitzetting. Deze kinderen zaten jarenlang in een asielprocedure, waarin tal van rechtszaken zijn gevoerd tussen hun ouders en de staat om een verblijfsvergunning. Een beroep doen op de kinderpardonregeling die in 2013 van kracht werd, is voor deze kinderen de laatste strohalm. De voorwaarden in dit pardon zijn echter zo streng dat slechts 8 procent van de aanvragen slaagt.

Wat stellen CDA en D66 voor?

Ze willen in elk geval meer geld en meer mankracht voor de IND, zodat deze dienst alle ingediende asielverzoeken sneller kan afwikkelen. Ook willen ze dat Harbers de 740 afgewezen zaken nog een keer bekijkt. Asielverzoeken van gezinnen met kinderen worden als het aan de twee partijen ligt voortaan met voorrang behandeld. Ook moet Harbers van hen nagaan of het kinderpardon op dit moment niet te streng wordt toegepast. Het gaat dan specifiek om de vraag in hoeverre ouders al voorbereidingen moeten treffen voor hun vertrek, terwijl hun zaak nog onder de rechter is.

Maar het CDA was toch altijd tegen een ruimer kinderpardon?

Inderdaad. Tweede Kamerlid en asielwoordvoerder Madeleine van Toorenburg van deze partij zei zaterdag dat de partij louter op basis van nieuwe inzichten van gedachten is veranderd. Daarvoor verwees zij onder meer naar het zogenaamde Gnandi-arrest van het Europese Hof van Justitie van 19 juni 2018. Daaruit kan worden afgeleid dat een overheid meewerken aan een vertrek nog niet kan afdwingen zolang een eerste beroep tegen een afgewezen asielaanvraag nog niet is afgerond. Ook wees zij op het begin december gepresenteerde en door 38 hoogleraren ondertekende rapport van neuropycholoog prof. dr. Eric Scherder waarin wordt aangetoond dat uitzetting na langdurig verblijf kinderen kan schaden in hun fysieke, emotionele en sociale ontwikkeling.

Of ze daarmee alle partijen heeft overtuigd, is nog de vraag. Dat veel procedures tergend lang duren én dat de IND het meewerkcriterium in de pardonregeling zeer streng toepast, was in de zomer van 2017, ten tijde van de kabinetsformatie, ook al bekend. ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind poogde toen tot het laatst zijn coalitiepartners te overreden het kinderpardon te verruimen, maar stond uiteindelijk alleen.

Maandag mengde de ChristenUnie zich stevig in het debat: de partij wil een uitzetstop voor gewortelde asielkinderen zolang de kans reëel is dat het kinderpardon wordt versoepeld. Harbers wees zaterdag meteen op het regeerakkoord. Daarin staat dat het kinderpardon „in zijn huidige vorm” gehandhaafd blijft.

CDA, D66 en ChristenUnie versus de VVD. Hoe loopt dit af?

De PvdA heeft al aangekondigd een nieuw asieldebat aan te vragen, wat er dan meestal binnen twee, drie weken ook komt. Voor die tijd zal Rutte zijn best moeten doen om als premier de ergste plooien weer glad te strijken. Dat vooral het CDA hem met dit actieplan voor een nieuwe krachtproef plaatst, na de klimaatuitspraken van VVD’er Dijkhoff van een week geleden, is duidelijk.

Toch is het voor de coalitie nog niet meteen alle hens aan dek. Na de onrust over de zaak van Lili en Howick, de Armeense asielkinderen die op het laatste nippertje niet werden uitgezet, zette Harbers staatsraad Richard van Zwol aan het werk. Hij moet rapporteren waarom er na de eerste afwijzing van een asielverzoek vaak nog tal van nieuwe procedures volgen.

Wat CDA en D66 willen, is dat Van Zwol in zijn rapport ook ingaat op hun actieplan. Dat haalt al aardig wat druk van de ketel; diens rapport wordt pas rond de zomer verwacht.