Dit najaar werd aan de synode van de Protestantse Kerk Nederland een document aangeboden onder de titel ”De Bijbel in het midden”. Prof. Maarten Wisse geeft in dit stuk een handreiking voor het ”geloofsgesprek te midden van verschillen”. Een spannende combinatie: verschillen in de beleving en inhoud van het geloof kunnen het onderlinge gesprek bemoeilijken. Met de Bijbel in het midden is er echter altijd nieuwe inspiratie en voeding. De verschillen in de kerk weerspiegelen volgens Wisse de verschillen en de ontwikkelingen die in de Bijbel zelf zijn waar te nemen. Daarom helpt de Bijbel om bij alle verschil het gesprek aan te gaan.

Op een bijzondere manier werd ik aan dit thema herinnerd tijdens een kerkdienst die ik meemaakte in Denver (Colorado, Verenigde Staten). Op zondagochtend kwam ik terecht in de Saint John’s Cathedral, het gebouw van de Episcopaalse (of Anglicaanse) Kerk ter plaatse. In de liturgie namen de lezingen uit de Heilige Schrift een belangrijke plek in. De eerste twee lezingen werden gedaan vanaf het podium (‘koor’) voor in de kerk, door ‘gewone’ gemeenteleden. Maar dan is de Evangelielezing aan de beurt. Een kleine optocht vertrekt vanaf het koor naar precies het midden van de kerk. Een kostbare kerkbijbel wordt in een speciale houten houder meegedragen. Alle mensen gaan staan. En dan leest de priester voor: een aantal verzen uit Markus 13. Als we daar zo staan te luisteren, vormen we letterlijk een gemeente die vergaderd is om het Evangelie. De Bijbel staat in het midden en klinkt in het midden van de kerk. Zo moet het zijn.

Wat daarna gebeurde, ging een heel andere kant op. Een van de priesters houdt een preek van een kleine tien minuten. Hij staat stil bij het belang van de ”context” in het begrijpen van een bijbelgedeelte. We lezen niet op eigen houtje, maar in de gemeenschap van de kerk. Op zichzelf kun je het daar aardig mee eens zijn. Maar dan komt het: Soms heb je bijbelwoorden –aldus de prediker– waar je niet met goed fatsoen een betekenis uit kunt halen. Zo is het met de woorden van Jezus uit Markus 13, over alle verschrikkingen van de eindtijd. Daar kunnen we niets mee. Maar –zo ging het verder– gelukkig hebben we straks de eucharistie (viering van het Avondmaal). Als we daar het brood ontvangen, als teken van het lichaam van Christus, ervaren we: Er is meer. Meer dan die Evangeliewoorden die zo’n negatief scenario schetsen.

Ik was ontdaan. De Bijbel in het midden – het werd tot uitdrukking gebracht in een prachtig ritueel. Een gemeente die verzameld is rond het Evangelie. Maar als vervolgens een preek die Evangeliewoorden onderuit haalt, wat doet dat met een kerk? Dan geef je op z’n minst een dubbel signaal af. We laten de Bijbel maar in het midden, en als we passages tegenkomen die we niet direct kunnen plaatsen, dan leggen we ze naast ons neer.

Soms merk ik die tendens ook in gereformeerde kerken in Nederland. We hebben te maken met thema’s waarover we verschillend denken. Voor elke opvatting worden argumenten uit de Bijbel aangedragen. Kun je met de Bijbel alle kanten op? Sommige christenen worden moe van al dat heen en weer ‘schieten’ met Bijbelteksten. Zij verzuchten: Laat de Bijbel er toch buiten! Volg je hart, laat je leiden door de Geest van liefde en vrede. Ligt daar de oplossing: laat de Bijbel maar in het midden?

Dit is misschien wel de makkelijkste, maar niet de echte oplossing. In feite zijn we te laat, als we de Bijbel er pas bij halen om onze verschillen op te lossen. Het Woord van God wil zijn werk al veel eerder doen. „Laat Christus’ woorden in al hun rijkdom in u wonen” (Kol. 3:16). Dat is een totale en fundamentele aanwezigheid, die voorafgaat aan al ons denken en voelen en handelen. We beginnen niet blanco, om daarna nog eens te kijken wat we ‘met de Bijbel aankunnen’. We beginnen gevuld met het Evangelie dat ons de gezindheid van Christus leert (1 Kor. 2:16). Dan staat de Bijbel echt in het midden.

De auteur is universitair docent Systematische Theologie. Hij schrijft dit artikel als lid van de gezamenlijke onderzoeksgroep BEST (Biblical Exegesis and Systematic Theology) van de Theologische Universiteiten in Kampen en Apeldoorn.