Ik beken: ik heb een actief account op Instagram. Voor het geval u niet weet wat Instagram is: Instagram is een populaire website en app waarop mensen foto’s en video’s van zichzelf en hun activiteiten delen. Voor de foto’s en video’s biedt Instagram verschillende filters zodat je afbeeldingen kan bewerken en hopelijk meer ”likes” aantrekt. Juist door de focus op de foto’s en het verbeteren van afbeeldingen ontstaat er een soort standaard. Deze standaard ligt met name op het gebied van het uiterlijk: de ideale man en vrouw zijn slank, knap, sportief, hebben een geweldig sociaal leven en bezoeken de meest fantastische bestemmingen.

Onderzoek wijst uit dat mensen hun leven onbewust gaan spiegelen aan de activiteiten en het uiterlijk van topposters op Instagram en daardoor ontevreden worden. Een pukkel op je gezicht, het ontbreken van een strakke buik of van voldoende middelen om dat parelwitte strand te bezoeken: het zijn allemaal afwijkingen van de Insta-norm. De onzekerheid onder jongeren neemt ook toe: van pubers wordt verwacht dat ze vlekkeloze afbeeldingen op Instagram zetten. Er is een ontwikkeling naar het plaatsen van oprechte foto’s, maar het schoonheidsideaal blijft dominant aanwezig.

Deze standaard van schoonheid is niet nieuw. Dit gedachtegoed komt namelijk al voor in de Grieks-Romeinse wereld. De Atheense redenaar Isocrates (436-338 v. Chr.) stelt al dat een eervol mens zijn status verdient door onder andere een imposante fysieke gesteldheid. Grote helden worden in verhalen beschreven als indrukwekkende figuren. Op afbeeldingen zijn ze oogverblindend mooi en ontzagwekkend. Zij voldoen of overtreffen zelfs de verwachtingen van mensen. Zij zijn de personen aan wie de bevolking zich mag en moet spiegelen.

Het Nieuwe Testament gaat hier niet in mee. De discipelen zien Jezus als de sterke Messias met alle eer en kracht die daarbij hoort, maar Jezus kantelt het beeld: Hij zal lijden, een teken van zwakheid. Daarom kan Petrus de uitspraak van Jezus over zijn lijden niet verkroppen: de Heere Jezus voldoet in zijn uitspraken niet aan het beeld en het doel van zijn Messias. Paulus krijgt tevens te maken met de Grieks-Romeinse opvatting over eer en status in 2 Korinthe 10: Paulus’ tegenstanders wijzen op zijn lichamelijke aandoening en zijn gebrek aan goede spreekvaardigheden. Daartegenover stelt Paulus het evangelisch getuigenis van genade: mensen zijn zwak in zichzelf, maar er staat een machtige Heer achter die door die zwakke mensen werkt. Onze ideale proporties of levens zijn niet de voorwaarden voor eer, maar onze eer ligt in de Heer (2 Kor. 10:17).

De Bijbel relativeert het Grieks-Romeinse en ook het hedendaagse schoonheidsideaal. Eer krijg je niet door een ideaalbeeld te verwerkelijken in je uiterlijk of in je dagelijks leven. Eer krijg je als je als mens met al je zwakheid en zonde de Heere dient. Je hoeft je als mens niet te schamen als je niet voldoet aan de menselijke standaard, maar je moet je schamen als je je schaamt voor de Heere (Mark. 8:38).

Zo ontdoet God ons schoonheidsideaal van zijn prikkel, omdat genade juist bestemd is voor onwaardige mensen. Zij voldoen aan geen enkele standaard, maar om Christus’ wil worden zij met al hun zwakheid door de Heere gebruikt. Afbeeldingen van die mensen zou ik graag meer willen zien op Instagram. Ik zal ze met groot genoegen ”liken”. Belangrijker nog is Gods waardering: de kwetsbaarheid van Zijn gunstelingen is kostbaar in zijn ogen, om het met een variatie op Psalm 116 te zeggen.

Arjan van den Os is promovendus Nieuwe Testament aan de Theologische Universiteit Apeldoorn. Hij schrijft dit blog als lid van de gezamenlijke onderzoeksgroep BEST (Biblical Exegesis and Systematic Theology) van de Theologische Universiteiten in Apeldoorn en Kampen.