Na een recente aanslag van Islamitische Staat in Melbourne, waarschuwde professor Breg Barton van de Deakin University Australia al dat „we onszelf in slaap hebben laten sussen. IS wordt weer sterker.”

Nadat IS in 2014 in Syrië en Irak een kalifaat had uitgeroepen, toonde de terreurorganisatie zich een meester in het bespelen van de media. Een door de Verenigde Staten aangevoerde internationale coalitie vernietigde echter dit kalifaat en IS zou op sterven na dood zijn. Met als gevolg dat de belangstelling van het publiek voor IS verslapte.

Het paradoxale is dat IS er heel bewust naar had gestreefd om de focus van de wereld op zich te richten. Dat zou uiteindelijk juist tot haar ondergang leiden. Het huidige gebrék aan aandacht voor IS pakt voor deze organisatie daarentegen gunstig uit. In alle stilte kan de beweging werken aan een nieuwe structuur.

Enkele publicaties wijzen in die richting. Het Amerikaanse ministerie van Defensie publiceerde onlangs een opmerkelijk rapport waarin het huidige aantal actieve IS-strijders in Irak en Syrië op 31.600 personen werd geschat. Dit was conform een document van de VN dat met gelijksoortige cijfers kwam.

Volgens het Pentagon had IS in 2015 maximaal 33.000 strijders in Syrië en Irak. Dit waren de hoogtijdagen van IS, die toen in het hart van het Midden-Oosten een kalifaat runde. Sindsdien heeft een internationale alliantie IS vier jaar lang platgebombardeerd. Het resultaat is dat IS anno 2018 blijkbaar nog steeds ongeveer een gelijk aantal strijders heeft. Hoe kunnen we dit verklaren?

IS kwam voort uit al-Qaida in Irak. Het waren de Iraakse Koerden die al jaren geleden zeiden dat het aantal IS-leden veel hoger moest zijn dan werd aangenomen. De Koerden vochten indertijd op zoveel verschillende plaatsen vrijwel gelijktijdig tegen IS, dat het volgens hen onmogelijk was dat er slechts 30.000 IS-strijders zouden zijn. Volgens de Koerden was 200.000 een veel realistischere inschatting. Dat zou kunnen verklaren waarom er momenteel blijkbaar nog steeds 30.000 actieve IS-leden rondlopen in Irak en Syrië.

Een tweede verklaring zou kunnen luiden dat IS weer nieuwe leden ronselt, omdat de omstandigheden hiervoor gunstig zijn. Neem Irak bijvoorbeeld, waar de opkomst bij de parlementaire verkiezingen van 12 mei historisch laag was. Direct na de verkiezingen stroomden beschuldigingen van stembusfraude binnen.

Daarom werd besloten dat alle kiesbiljetten opnieuw en handmatig geteld moesten worden. Vervolgens brandde er op raadselachtige wijze een gebouw af waar de helft van de stembiljetten lag opgeslagen. Salim al-Jabouri, voorzitter van het Iraakse parlement, verklaarde dat de brand „een geplande actie was, met de bedoeling de verkiezingsuitslag te vervalsen.”

Corruptie, fraude en nepotisme vieren in Irak hoogtij. Wanhoop, werkeloosheid en armoede grijpen steeds verder om zich heen. De Iraakse staat is onmachtig de meest basale diensten (zoals schoon drinkwater en elektriciteit) te leveren. Men kan daarom verwachten dat groeiende aantallen gefrustreerde Iraakse jongeren weer hun weg naar IS weten te vinden. Omdat die tenminste nog de illusie van een betere toekomst durft te propageren.