Nee, dat betekent niet dat het grootste deel van ons leven dan buiten zicht zou moeten blijven, omdat het alleen maar zou moeten gaan over onze zielenroerselen. Lichaam, maatschappij, natuur: het speelt allemaal mee. Maar toch, het gaat om de ziel. Je ziel, dat is niet een stukje van je leven, waarnaast er ook nog allerlei andere stukken zijn. Nee, je ziel is de binnenkant van je bestaan. Je ziel, dat ben jij zoals je in alle relaties en verbanden staat tegenover God. Daarover gaat het in de kerk en dus in de theologie: de binnenkant van ons bestaan. Het gaat over onze relatie met God, de relatie die heel ons leven bepaalt.

We leven in een cultuur waarin juist de buitenkant ontzettend belangrijk is. Uiterlijke schoonheid, gezondheid, carrière, welvaart, rijkdom: daar draait het meestal om. Het lijkt er soms op dat je niet meer meeteelt als je op die punten niet mee kunt doen. Ouderen, zieken, werklozen, ze staan er min of meer naast. Maar in de kerk weten we dat het daar uiteindelijk niet om draait. Je leven stort niet in als je lichaam zwak wordt en als je carrière in het slop raakt. Want Jezus behoedt onze ziel. (1 Petr. 2:25)

In de vrijgemaakte traditie hebben wij weinig woorden om onze ziel ter sprake te brengen. Ik ben dankbaar voor wat ik in de loop van de tijd daarover heb meegekregen van broeders en zusters in de Christelijke Gereformeerde Kerken, de Gereformeerde Bond, de Gereformeerde Gemeenten. Ik ben dankbaar voor wat ik geleerd heb van theologen als J. I. Packer, John Piper, Dietrich Bonhoeffer.

Ja ook Bonhoeffer, die zo kritisch was op een religieus christendom waarin het alleen maar ging om het eigen zielenheil. Wat was hij een goede zielzorger, wat liet hij zich in zijn brieven diep in zijn ziel kijken. Hij kon ook schrijven: „U stond alléén voor God toen Hij u riep; alléén moet u antwoorden op zijn roepstem; alléén moet u uw kruis opnemen, strijden en bidden en alléén zult u sterven en rekenschap moeten afleggen voor God.” En dat in een boek over ”Gemeinsames Leben”, dat dus allerminst individualistisch is.

Dit is mijn laatste blog voor BEST. Ik doe niet meer mee aan het nieuwe onderzoeksprogramma ”Discriminating Love”. Een prachtig programma! Gods liefde maakt onderscheid. Want God heeft geen ideeën, concepten of dogma’s lief. Gods liefde geldt mensen, hoofd voor hoofd. Gods liefde geldt mij. Particuliere verkiezing, particuliere verzoening: De Zoon van God heeft mij liefgehad en zich voor mij prijsgegeven (Gal. 2:20). Ik wens BEST toe dat het met alle theologische precisie en detailonderzoek daarom blijft gaan: kennis van God en kennis van onszelf, om het met Calvijn te zeggen. Dan blijft het gaan om onze ziel.

De auteur is emeritus-hoogleraar systematische theologie aan de Theologische Universiteit Kampen. Hij neemt met dit blog afscheid als lid van de onderzoeksgroep BEST.