In 2014 werden christenen uit Irak verdreven door de islamitische terreurorganisatie IS. Ze vluchtten onder meer naar Iraaks-Koerdistan. Vooral in Ankawa kwamen veel christenen terecht; uiteindelijk was zo’n 80 procent van deze stad christelijk.

De Koerdische autoriteiten besloten onlangs een aantal nieuwe belastingen in te voeren die juist christenen in Ankawa treffen. Een voorbeeld: zakenlui moeten elk jaar hun vergunning vernieuwen. In Iraaks-Koerdistan is dat voor iedereen gratis, alleen in Ankawa moet er nu voor worden betaald.

Het heeft er alle schijn van dat de nieuwe maatregelen tegen christenen zijn gericht. Een Assyrische christen had van de Koerdische autoriteiten vernomen dat de nieuwe belastingen „een soort van jizya waren”, de prijs die christenen volgens de islamitische sharia traditioneel moesten betalen om in het Huis van de Islam –onder islamitisch gezag– te mogen wonen. Deze jizya kreeg bekendheid omdat christenen deze de afgelopen jaren moesten afdragen in gebieden die door IS waren veroverd.

Terugkeer

Iraakse christenen zien zich geplaatst voor existentiële vragen. De meesten leven momenteel in ballingschap en moeten kiezen tussen terugkeer naar hun dorpen en steden in de vlakte van Ninevé of proberen een visum voor het Westen te krijgen. Om een aantal redenen is terugkeer naar Ninevé niet vanzelfsprekend.

Allereerst is IS op verschillende plekken in Irak weer actief. De Iraakse aartsbisschop Mousa al-Shamani vroeg daarom recent om een internationale vredesmacht in de vlakte van Ninevé te stationeren. Alleen daardoor zou de veiligheid van de christenen kunnen worden gegarandeerd. Maar dat voorstel is weinig realistisch. De sjiitische milities in Irak en buurland Iran zullen dit nooit toestaan.

Aartsbisschop Shamani is bovendien weinig optimistisch over de toekomst. Hij is ervan overtuigd dat in (delen van) Irak weer een organisatie als IS het voor het zeggen krijgt. „Wellicht onder een andere naam.”

Iraakse christenen die inderdaad besloten om terug te keren naar Ninevé merken dat hun voormalige leefgebied totaal verwoest is. Voor de wederopbouw zijn ze volledig afhankelijk van buitenlandse christelijke organisaties, omdat de centrale regering in Bagdad het laat afweten. Fram al-Khouri, pastor in Bahzani, verklaarde op de Koerdische website Rudaw dat de christenen „niet één dollar uit Bagdad hebben ontvangen.”

Arabisering

Tijdens de dagen van voormalig dictator Saddam Hussein kregen inwoners van de vlakte van Ninevé te maken met een gedwongen arabiseringsprogramma. Religieuze minderheden vermoeden dat Bagdad een herhaling van dit scenario voor ogen staat. Met dit verschil dat de soennitische Saddam Hussein soennitische Irakezen naar de vlakte van Ninevé bracht, terwijl de huidige Iraakse regering hier sjiieten wil onderbrengen.

Deze Arabische families zullen de huizen en bezittingen gaan opkopen van christenen die de vlakte van Ninevé zijn ontvlucht. Dat dit niet louter een gerucht is blijkt uit het feit dat het sjiitische Iran al een grote moskee in Ninevé heeft neergezet.