De Kanjertraining ligt onder vuur. Verschillende keren werd in het RD (24-5, 29-5) negatieve berichtgeving geplaatst over deze training. Graag deel ik met u mijn ervaringen met deze methode. Ik ben inmiddels meer dan twintig jaar werkzaam in het basisonderwijs, als leerkracht en als intern begeleider. Ik heb gewerkt met verschillende socialevaardigheidsmethodes, maar geef sterk de voorkeur aan de Kanjertraining. Sinds de invoering ervan heb ik het schoolklimaat namelijk zeer ten positieve zien veranderen. Wat maakt de Kanjertraining zo bruikbaar?

Kinderen worden aangesproken op hun verlangen om er vandaag een fijne dag van te maken. En tegelijk wordt er heel reëel rekening mee gehouden dat wij als mensen zo in elkaar zitten dat het vaak misgaat. Kinderen spelen de baas, lachen elkaar uit, gedragen zich sociaal onhandig en hebben de neiging om alles wat afwijkt buiten te sluiten en te pesten. En ook leerkrachten zijn zondige mensen die dingen verkeerd doen. Dat is de zondige praktijk van elke dag. Hoewel de Kanjertraining geen specifiek christelijke methode is, wordt dit gedrag wel erkend en worden kinderen hiervan bewust gemaakt. Dat maakt dat ik er juist als leerkracht op een reformatorische school mee uit de voeten kan.

Doordat kinderen zich van hun eigen valkuilen bewust worden, leren ze die door de jaren heen steeds beter te hanteren. Ook hebben ze meer begrip voor andere kinderen en hun karaktereigenschappen. Tegelijk worden ze zich bewust van hun eigen sterke kanten en leren ze ook die van elkaar te benoemen. Daardoor ontstaat er een positieve sfeer, met respect voor de onderlinge verschillen. Ruzies worden uitgesproken en bijgelegd in plaats van uitgevochten.

Doordat de Kanjertraining op onze school breed is ingevoerd en iedereen wordt nageschoold, spreken we op school dezelfde taal; er is een sterke doorgaande lijn. Dat geeft heel veel duidelijkheid en structuur aan kinderen, waardoor veel negatief gedrag voorkomen wordt. Kinderen weten veel concreter wat er van hen verwacht wordt.

Er wordt met de hele groep gewerkt aan positieve onderlinge verhoudingen. Niks apart met een groepje in een geïsoleerde therapeutische setting, maar met alle kinderen uit je klas de praktijk van elke dag leren hanteren. Niet alleen pesters en slachtoffers worden aangepakt, maar juist de hele groep wordt verantwoordelijk voor de sfeer op school. Dit zie ik elk jaar weer gebeuren.

Preventief

De werkwijze van de Kanjertraining is sterk preventief en geen incidentenpolitiek. Je loopt niet steeds achter de feiten aan, maar je bent veel dingen vóór door lastige situaties vooraf te behandelen en kinderen te trainen in het aanpakken van lastige situaties.

De Kanjertraining geeft mij als leerkracht veel praktische en concrete handvatten voor hoe ik kan omgaan met dagelijkse situaties, waaronder conflicten, pesten en meidenvenijn. Ook merk ik dat kinderen zich in de klas meetbaar veiliger gaan voelen, gezien de resultaten van vragenlijsten, kind- en oudergesprekken.

Is alles op onze school dan ideaal en worden er geen kinderen gepest? Was dat maar waar. Pesten kan zo onderhuids gebeuren dat je er misschien nooit voor de volle 100 procent grip op krijgt. En toch is de dagelijkse praktijk op onze school een stuk werkbaarder geworden. Ik durf de stelling aan dat veel pestsituaties in de kiem gesmoord zijn of zich zonder de Kanjertraining veel negatiever zouden hebben ontwikkeld. Ook zijn er kinderen die zo beschadigd of belemmerd zijn dat de Kanjertraining niet genoeg is. Dat vraagt om fijngevoeligheid en moed om in gesprekken tussen school en ouders eerlijk te kijken naar wat er nodig is om belemmeringen weg te nemen of te compenseren.

Ten slotte nog één belangrijke voorwaarde: het positieve effect van de Kanjertraining staat of valt met de vaardigheden van de leerkracht om een veilig pedagogisch klimaat in de klas neer te zetten. Wanneer een leerkracht daar niet of veel minder toe in staat is, is elke socialevaardigheidsmethode, zelfs de Kanjertraining, gedoemd te mislukken.

De auteur werkt op de Rehobothschool in Capelle aan den IJssel. Zij schrijft deze bijdrage op persoonlijke titel.