Column (Wim van Egdom): Fout
We hebben een flink probleem. Tal van namen op gebouwen en kunstwerken blijken van mensen die in de geschiedenis op het een of andere onderdeel fout zijn geweest. De een was een slavenhandelaar, de ander heulde met de nazi’s en ga zo maar door. Was je eerst trots dat de straat waar je woonde de naam droeg van een historische held, nu sluip je je huis in en uit omdat de held een verrader blijkt te zijn. Overal wordt gepleit voor het hernoemen van straten en tunnels en de verwijdering van kunstwerken van mensen die fouter waren dan we dachten.
Voor alle duidelijkheid: geen énkele vergoelijking van historische figuren van wie nu duistere sympathieën openbaar worden. En dat je de naam van die foute persoon niet verdraagt op het straatnaambordje als je zelf direct of indirect slachtoffer bent van door hem of haar gepromote ideologieën, is te begrijpen.
Maar er is meer. Hoewel de Beeldenstorm uit de Tachtigjarige Oorlog door veel modernen gezien wordt als extreem fout protestants fundamentalisme, organiseren ze nu zelf een beeldenstorm. Alle herinneringen uit onze geschiedenis waar een luchtje aan zit dat we vroeger niet roken, moeten weg. Alsof je het slavernijverleden goed maakt door een paneeltje van de gouden koets te verwijderen. En alsof je de nazisympathieën van Lucebert uitwist als je een kunstwerk van hem in stukken slaat.
Het zal niet lang duren of ook grote namen uit de kerkgeschiedenis moeten eraan geloven. Bij Luther zien we zoiets al gebeuren. Zijn antisemitische opvattingen hebben ervoor gezorgd dat al het goede dat hij óók heeft gezegd soms niet meer gehoord wordt. Willibrord en Bonifatius zullen ook wel niet buiten schot blijven en ik vrees zelfs voor Willem van Oranje.
Het lijkt wel alsof heel Nederland ineens de Heidelbergse Catechismus is gaan lezen waarin gezegd wordt dat een mens geneigd is tot alle kwaad. Ook die mensen die veel goeds hebben gedaan. Dat waren we blijkbaar vergeten.
De verwijder- en uitgumdrift doet trouwens nogal dictatoriaal aan. Nieuwe dictators willen namelijk ook altijd alle sporen van voorgangers uitwissen. Iemand met een beetje kennis van de menselijke geest hoeft herinneringen echter niet te vernietigen om het kwaad te bestrijden. Erkenning van fouten is heilzamer dan het uitgummen ervan. Want een eerlijk mens zal uiteindelijk altijd bij zichzelf uitkomen als hij het kwaad van alle anderen in kaart heeft gebracht.