„Schrijvers Dode Zeerollen leefden niet afgescheiden”
De schrijvers van de Dode Zeerollen leefden niet –zoals vroeger werd aangenomen– totaal afgescheiden van de omringende wereld. Ze onderhielden contacten met andere geleerden in de hellenistische en Romeinse wereld en wisselden kennis uit.
Dat concludeert dr. Pieter Bärry Hartog in zijn boek ”Pesher and Hypomnema. A Comparison of Two Commentary Traditions from the Hellenistic-Roman Period”, dat donderdag in Groningen werd gepresenteerd.
De Rijksuniversiteit Groningen is een van de belangrijke theologische instituten waar de Dode Zeerollen worden bestudeerd. Deze rollen werden in 1947 ontdekt in enkele grotten nabij de Dode Zee. Hartog, postdoctoraal onderzoeker bij de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) in Groningen, deed onderzoek naar de Dode Zeerollen. Zijn boek ”Pesher and Hypomnema” is een herziene uitgave van zijn proefschrift.
Spanning
Prof. dr. E. J. C. Tigchelaar, hoogleraar Oude Testament aan de Katholieke Universiteit Leuven, gaf een overzicht van het onderzoek naar de Dode Zeerollen. In de eerste periode (1950-1980) zagen wetenschappers de Dode Zeerollen vooral als een product van een geïsoleerde Joodse sekte, de Essenen. Zij zetten zich af tegen de Helleense en Romeinse cultuur tegen de Farizeeën. In de tweede periode (1980-2010) werden de Essenen minder gezien als een geïsoleerde groep en meer als een onderdeel van het vroege Jodendom. In de derde periode (vanaf 2010) worden de Dode Zeerollen in de brede context van de hellenistische cultuur bestudeerd.
Hartog is volgens de Leuvense hoogleraar een belangrijke vertegenwoordiger van deze stroming omdat hij in zijn boek ”Pesher and Hypomnema” aantoont hoezeer de schrijvers van de Dode Zeerollen in contact stonden met de omringende hellenistische en Romeinse cultuur.
Tigchelaar zag een opvallende parallel met de huidige tijd, waarin sommige geestelijke stromingen in dezelfde spanning verkeren: hechting aan de eigen traditie en de onmogelijkheid om invloeden vanbuiten tegen te houden.
Breder perspectief
Volgens prof. dr. M. Popovic, hoogleraar Oude Testament aan de Rijksuniversiteit Groningen, past Hartogs boek in het „profiel” van de universiteit. In Groningen is begonnen de Qumranteksten in een breder perspectief te zien. Popovic prees de keuze van Hartog om de Joodse uitlegtradities te vergelijken met bijvoorbeeld de Akkadische.
Prof. dr. A. Houtman, bijzonder hoogleraar judaïca aan de PThU, was blij dat dr. Hartog heeft aangetoond dat het vruchtbaar is tradities met elkaar te vergelijken. De bestudering van de Dode Zeerollen behoort niet exclusief tot de judaïca, aldus Houtman.
Correctie 22-01-2018
Prof. dr. Dineke Houtman heeft de uitspraak „De bestudering van de Dode Zeerollen behoort niet exclusief tot de judaïca” niet gedaan. Wel wees zij erop dat het werk van dr. Bärry Hartog aantoont dat de studie van joodse bronnen baat kan hebben bij vergelijking met materiaal uit de omringende culturen.
