„Sacrale taal Bijbel niet in grondtekst”
De taal van de Bijbel heeft een sacrale lading gekregen die de grondtekst niet kent. Die lading kreeg de taal pas in de achttiende eeuw met de komst van het piëtisme. Er was behoefte de taal mooier en deftiger te laten klinken.
Dat zei prof. dr. Anne van der Meiden dinsdag tijdens een bijeenkomst in Holten. De emeritus hoogleraar communicatiewetenschappen en theoloog sprak over het vertalen van de Bijbel naar het Twents. Van der Meiden maakt deel uit van de stichting die deze bijbelvertaling verzorgt.
In zijn lezing ging Van der Meiden in op de problemen die zich voordoen bij het vertalen van de Bijbel vanuit de grondtalen Hebreeuws en Grieks naar het Twents. Een van die problemen is dat het Twents geen eenheidstaal is. „De Statenvertalers verkeerden in 1630 echter in dezelfde positie toen Vlamingen, Brabanders, Hollanders en Friezen het eens moesten zien te worden over een standaardtaal voor de nieuwe bijbelvertaling.”
Stevige onderhandelingen waren het gevolg, waarbij er over en weer concessies moesten worden gedaan. Het dialect dat de Twentse bijbelvertalers hebben gekozen voor hun vertaling, is het Twents in een straal van 20 kilometer rond Hengelo.
In de Nederlandse taal vallen drie lagen te onderscheiden, aldus Van der Meiden. „De eerste laag is plechtig: de taal van Hare Majesteit de Koningin, de wetstaal, de sacrale taal van de Bijbel. Vervolgens is er de burgerlijke laag: de taal van de krant en het journaal. De onderste laag is die van de grappen, de „boerenplatlol.”
„Een streektaal kent alleen maar de laatste twee lagen, maar dat geldt ook voor de grondtaal van de Bijbel. Het Grieks van het Markusevangelie is boerenstraat-Grieks, terwijl de taal van het Johannesevangelie wat deftiger is”, aldus Van der Meiden, die pleitte voor een terugkeer naar het normale taalgebruik bij bijbelvertalingen. „We moeten de taal ontdoen van haar sacrale laag, weer terugkeren naar de basis en de taal niet mooier willen maken dan ze is.”
Bij het vertalen van de Bijbel speelt de theologie voortdurend een doorslaggevende rol, terwijl het in de eerste plaats zou moeten gaan om de taal, vervolgde de emeritus hoogleraar. „„Weest gegroet, Maria” is theologisch geladen, terwijl er in de grondtekst heel eenvoudig staat: „Goedendag, Maria.””
Het Nieuwe Testament is inmiddels volledig in het Twents verkrijgbaar. Van het Oude Testament zijn onder andere de boeken Genesis, Exodus en Prediker vertaald. Volgens Van der Meiden duurt het nog zo’n zes tot zeven jaar voordat de hele Bijbel in het Twents beschikbaar is.
