De christelijke gereformeerde Hoeksteenkerk staat als een rots aan de kruising van de Warande en de Burgemeester Knappertlaan in Schiedam. Maar de ondergang komt onafwendbaar naderbij, weet Gérard Simons (63), scriba van de gemeente die in het gebouw samenkomt. Het is nog maar een schamel koppeltje: op een doorsneezondag amper dertig mensen; dankzij wat gastleden, anders waren het er nog minder. „De gemiddelde leeftijd ligt rond de zeventig jaar”, zegt Simons. „De vergrijzing gaat gestaag door.”

In 1998 werd de inwoner van Schiedam, bestuursondersteuner bij Mantum onderwijs, tot diaken verkozen. Een paar jaar later tot ouderling. In 2001 nam ds. A. G. Boogaard afscheid. Zelfstandig beroepen was daarna voor christelijk gereformeerd Schiedam niet meer mogelijk. Een poging om gezamenlijk met Maassluis te beroepen, liep op niets uit. De jaren erna zag Simons het aantal leden gestaag dalen. In die tijd verleende ds. W. van Sorge met regelmaat hulpdiensten.

Vooral voor echtgenote Marina was dat bitter. Zij behoort sinds haar geboorte tot de gemeente. „Toen zat de kerk nog vol, maar bijna alles wat trouwde ging weg uit Schiedam”, zegt ze. „Mijn zus en ik behoren tot de enkelingen die bleven. Nu kun je amper nog van een gemeente spreken. Doop- en belijdenisdiensten kennen we niet meer. Het enige wat we nog hebben, zijn begrafenissen.”

De neergang werd versterkt door het opheffen van de zondagsschool. Een gezin met jonge kinderen sloot zich om die reden aan bij de christelijke gereformeerde kerk van Vlaardingen. En dan waren er wat leden die de gemeente te behoudend vonden. Ze verhuisden naar een ander kerkverband. Simons: „Wij lezen hier uit de Statenvertaling en zingen uitsluitend psalmen. Niet ritmisch.”

Een aantal jaren was er een nauwe samenwerking met de voormalige Gereformeerde Bondsevangelisatie, die zich aansloot bij de Hersteld Hervormde Kerk. „We hielden regelmatig gezamenlijke diensten. Dat was een mooie tijd.”

Het plan om te fuseren verdween achter de horizon toen ook de vrije gemeente van de Plantagekerk zich aansloot bij de Hersteld Hervormde Kerk. „De contacten bleven goed, maar de gezamenlijke diensten zijn voorbij. Alleen evangelisatiewerk, de Reformatieherdenking en de opening en sluiting van het verenigingsseizoen doen we nog gezamenlijk.” De laatste twee verenigingen, een mannenvereniging en een vrouwenbijbelkring, hebben elk zo’n zes leden.

De kleine christelijke gereformeerde kerk telt twee ouderlingen en één diaken, volgens de kerkorde van de Christelijke Gereformeerde Kerken het minimum. Het was een opsteker voor de gemeente dat vorig jaar emeritus predikant ds. J. W. Schoonderwoerd in Schiedam kwam wonen. „Twee keer in de maand gaat hij een hele zondag voor, waardoor de catechismusprediking weer structuur krijgt. Hij verricht ook pastoraal werk.” Door de verkoop van de pastorie is er een financiële buffer. „We hebben aan de leden beloofd om het geld in te zetten voor de dienst des Woords. Ondanks ons geringe aantal hebben we zelden leesdienst.”

Dat neemt niet weg dat het perspectief somber is. Tot voor kort wilde een deel van de leden niet horen over opheffing van de gemeente. Dat veranderde door het overlijden van twee ouderlingen, kort na elkaar.

De twee huidige medebroeders van Simons hebben te kennen gegeven na hun huidige ambtsperiode niet meer beschikbaar te zijn. „Dan houdt het op, dat beseft iedereen. Tenzij er een wonder gebeurt.”

Omvorming naar een missionaire gemeente is geen optie. „Daarvoor heb je jonge gezinnen nodig. Het is evenmin realistisch om van Schiedam een preekplaats van Vlaardingen te maken.”

Wat overblijft, is een geleidelijke overgang naar de christelijke gereformeerde kerk van Vlaardingen, door daar op zondagmiddag al te gaan kerken. Of een overgang ineens. Tot verbazing van Simons gaf het merendeel van de aanwezigen op een recente ledenvergadering de voorkeur aan de tweede mogelijkheid. Zoals het er nu uitziet in 2019. „Als de classis akkoord gaat, maar dat lijkt me geen probleem. Opheffing van een gemeente blijft een trieste zaak. Een troost is dat de reformatorische prediking dankzij de hersteld hervormde gemeente niet uit Schiedam verdwijnt.”

Marina kan nog maar moeilijk aan het idee wennen. „Ik ben hier gedoopt, heb hier belijdenis gedaan, mijn vader is diaken geweest, mijn opa was ouderling, mijn overgrootvader stond aan de wieg van de gemeente. Maar ja, ook ik zie wel dat we zo niet verder kunnen.”

Gemeente: christelijke gereformeerde Hoeksteenkerk Schiedam

Waar: Warande 185

Kerkverband: Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK)

Gesticht: 1836, in 1894 geïnstitueerd als CGK

Hoe groot geweest: 439 (doop)leden

Hoe groot nu: 39 leden, 4 doopleden

Dit is het derde deel van een zomerserie over de problematiek van kleine kerkelijke gemeenten. Op dinsdag 1 augustus deel 4: de oud gereformeerde gemeente in Nederland van Overberg.

—

Lees ook in Digibron:

Schiedam: klein, maar betrokken op elkaar (De Wekker, 16-09-2011)

Ds. A. G. Boogaard neemt afscheid van cgk Schiedam (Reformatorisch Dagblad, 25-06-2001)