De Iraakse premier Haider al-Abadi hield op diezelfde dag een overwinningsspeech in de tweede stad van Irak, waar de terreurorganisatie in 2014 het kalifaat uitriep. Hij bedankte zijn troepen en de coalitie voor hun inzet, maar waarschuwde dat er nog veel werk moet worden verzet.

De slag om Mosul heeft maanden geduurd. Een ongeveer 100.000 manschappen tellende coalitie van Iraakse legereenheden, Koerdische strijders en sjiitische milities opende in oktober vorig jaar de aanval op IS-posities in de stad. Ze kregen daarbij luchtsteun van de door de VS geleide coalitie.

Hoe goed het ook is dat Mosul bevrijd is, de beelden van de totale verwoesting kunnen onmogelijk vrolijk stemmen. De inwoners die bevrijd konden worden, zijn volledig in de greep van de angst. De bange ogen van de uitgeputte en hongerige kinderen vertellen een verhaal dat een burger uit Europa eigenlijk niet horen wil. De gruweldaden van IS laten geen enkele twijfel bestaan over de vraag tot welke gruweldaden een mens in staat is. En dat alles op grond van een ideologie die niet aarzelt om zelfs geloofsgenoten die niet recht in de leer zouden zijn, op beestachtige wijze te vermoorden.

Wie daarbij denkt aan het feit dat het te vrezen is dat nogal wat jihadisten vanuit het gevallen kalifaat zullen proberen terug te keren naar landen in de Europese Unie, weet dat er niet al te veel reden is voor gejuich. Zullen individuele terroristen nu proberen in het Westen aanslagen te plegen om zo de strijd voort te zetten? En hoe kan voorkomen worden dat ze slagen in die pogingen?

In Nederland is inmiddels de discussie gerezen hoe eventuele terugkerende jihadisten te behandelen. En dat varieert van hen bij aankomst direct opsluiten tot het aanbieden van re-integratieprogramma’s. Wat dat laatste betreft: het is te vrezen dat dergelijke programma’s bij dit soort mensen weinig effectief zullen zijn. Het is naïef te blijven denken dat, na de gruwelen die IS heeft aangericht, deze terroristen door een goed gesprek zich wel zullen laten overtuigen geweld af te zweren om voortaan als nette burgers door het leven te gaan. Daarvoor zit hun overtuiging veel te diep. Anders hadden ze zich niet bij IS aangesloten.

Ondanks de herovering van Mosul moet dus geconcludeerd worden dat IS zeker niet verslagen is. Sterker: het werk van de individuele terroristen zal de bestrijding alleen maar moeilijker maken. Veiligheidsdiensten zullen alles op alles moeten zetten om dreigingen te elimineren. Een zware opgave waarvoor ze de volledige en onvoorwaardelijke steun verdienen van de regeringen in het Westen. Ook als dat betekent dat de privacy van burgers niet altijd en overal gerespecteerd kan worden.