Het valt in ”Mensen van de Veluwe” op. Van de zeven personen die fotograaf Rien Mouw en schrijver Jan van ’t Hul in hun fotoboek portretteren, zijn er drie nooit verhuisd. Hun geboortehuis is hun thuis. Een vierde kwam „twee huizen verderop” ter wereld. Herderin Christien Mouw uit Elspeet, die ook een hoofdstuk in het boek kreeg, is een uitzondering: ze komt niet van de Veluwe (uit Schoonhoven) en leefde als dochter van een zendingsechtpaar jarenlang bij de Papoea’s in Nieuw-Guinea. Ze is ook nog geen 80- of zelfs 90-plus, zoals de andere zes.

Een eenvoudig en ontspannen leven leiden de zeven Veluwenaren. Dicht bij de natuur en tevreden. Zo is eumpien (omaatje) Kwakkel (89) uit Oldebroek blij dat ze nog wat „kruumel’n” kan. Nog iedere avond melkt ze een koe, met de hand. De inmiddels overleden Chris Dijkers uit De Wolbert tussen Heerde en Wapenveld, een van de drie vrijgezellen in het boek, leefde als een kluizenaar in zijn vervallen boerderijtje: „’s Winters zie ik soms drie weken geen mens. En moet je al die vogeltjes horen. Het is me hier toch eventjes schoon!”

”Mensen van de Veluwe” voegt zich in een traditie van fotoboeken over Veluwenaren die de Barneveldse fotojournalist Brand Overeem een jaar of veertig geleden in gang zette. Natuurfotograaf Mouw, bekend van zijn diaklankbeelden over de Veluwe, en Van ’t Hul, kerkredacteur bij het Reformatorisch Dagblad, leggen het alledaagse leven van de oudere ”gewone Veluwenaar” vast, een karakteristieke leefstijl die aan het verdwijnen is.

Kerkelijk

Het is een kwestie van definitie wat als Veluwe moet worden beschouwd. Alleen het centrale natuurgebied (15.000 inwoners) of het hele Gelderse district tussen Rijn, IJssel, de Randmeren en de Utrechtse Heuvelrug (670.000 inwoners)? Hoe groot het gebied ook, zeven ”mensen van de Veluwe” is een gering aantal. De boektitel wekt bovendien een wijdere indruk dan de regio waartoe Mouw en Van ’t Hul zich beperkten: vooral de driehoek Oldebroek-’t Harde-Doornspijk, en daarnaast Elspeet en De Wolbert. Niemand uit Garderen, Barneveld of Wekerom.

Van de Noord-Veluwe komt ook maar één segment in beeld. Alle zeven behoren tot de kerkelijke hoofdstroom aldaar: hervormd of hersteld hervormd. Geen ‘gewone’ gereformeerde en niemand uit een (oud) gereformeerde gemeente. Het is bovendien wel heel kerkelijk. Alsof op de Veluwe alle ouderen ’s zondags aan de kerkradio gekluisterd zitten om twee tot vier kerkdiensten te beluisteren. Er zijn even authentieke Veluwenaren die op zondagmiddag langs de lijn hun voetbalploegje van De Kieviten in Voorthuizen of VV Emst aanmoedigen.

Tale Kanaäns

”Mensen van de Veluwe” is niettemin een geslaagde poging om inzicht te geven in een wereld die menigeen niet zomaar binnentreedt. Toch lijkt het boek vooral voor de vaste afnemers van de uitgeverij geschreven te zijn. De hier en daar gebezigde tale Kanaäns begrijpen buitenstaanders niet.

Per saldo bezorgden Mouw en Van ’t Hul een heel sympathiek boek, even ongecompliceerd als de beschreven Veluwenaren, met vele treffende foto’s. Fraai zijn ook de natuurfoto’s die de zeven portretten omlijsten.

Boekgegevens

”Mensen op de Veluwe. Karakteristieke leefstijl in woord en beeld”, Rien Mouw (foto’s) en Jan van ’t Hul (tekst); uitg. De Banier, Apeldoorn, 2016; ISBN 978 94 029 0138 2; 120 blz.; € 19,95.